Dünyanın iki büyük ekonomisinin iklim değişikliğine karşı birlikte hareket etmelerine daha önce de ABD’li yazarlar tarafından “Soğuk Savaş’a sıcak barış” tanımlaması yapılmıştı. Çin ve ABD’nin iklim konusundaki üst düzey yetkilileri Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai şehrindeki BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 28. Taraflar Konferansı’nda (COP28) gelişmekte olan ülkelerde metan kontrolünü geliştirmek için uluslararası iş birliğine acil ihtiyaç olduğunu vurguladılar ve küresel birlik ve eylem çağrısında bulundular. Çinli uzmanlar, uluslararası topluma sera gazı emisyonlarını azaltmak için değerli zaman kazandıracak olan Çin ile ABD arasındaki metan emisyonlarının azaltılmasına ilişkin anlaşmayı, COP28'in en önemli olaylarından biri olarak değerlendiriyor. İki ülkenin heyetlerinin başında ülkelerinin iklim politiklarında önemli etkileri olan deneyimli müzakereciler Xie Zhenhua ve John Kerry bulunuyor. İki isim de ülkelerinin İklim Değişikliği Özel Temsilcisi konumunda. Eski Çevre Bakanı Xie Zhenhua 2060 net sıfır taahhüdünün önemli mimarlarından biri. Uzun süre Senato’da görev yapan eski Dışişleri Bakanı John Kerry ise Başkan Joe Biden’a çok yakın bir isim. Xie ve Kerry, 2014 yılında bir yıl sonra imzalanacak Paris Anlaşması’na zemin hazırlayan ortak bildiriyi hazırlamışlardı. Glasgow’daki COP26 görüşmelerinin son günlerindeki iş birliği yapma sözleri de nihai anlaşmanın oluşturulmasına önemli katkı sağlamıştı. Her iki ülkenin de toplam enerji üretiminde temiz enerjinin payını artırmayı taahhüt etmesi büyük bir başarı olarak değerlendiriliyor. Yeşil enerjiye daha hızlı geçiş yapabilmeleri veya maliyetlerini karşılayabilecekleri yatırım projelerinin yardımcı olabilmeleri için paranın daha yoksul ülkelere yönlendirilmesine yönelik koordinasyon da başka bir potansiyel dönüm noktası olarak görülüyor. XIE’NİN KONUŞMASI Xie, COP28 toplantısında Çin'in metan emisyonlarını kontrol etme çabalarını ve başarılarını anlattı. Çin, son yıllarda uyguladığı bir dizi politika ve programla metan ve diğer CO2 dışı emisyonların azaltılmasında ilerleme kaydetti. Enerji sektöründe enerji üretiminden kaynaklanan metan emisyonlarını azaltmaya, metan geri kazanımını ve yeniden kullanımını teşvik etmeye yönelik, tarım sektöründe ise hayvan ve kümes hayvanı atıklarının geri dönüşümünü ve gübreler için sıfır büyüme eylemini teşvik etmeye yönelik girişimler çok önemli oldu. Xie, Çin de dahil olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin metan ve diğer CO2 dışındaki sera gazı emisyonlarını kontrol etme konusunda karşılaştıkları zorlukları da dile getirdi. "Çin hala gelişmekte olan bir ülke ve metan ve diğer CO2 olmayan sera gazı emisyonlarını kontrol etme konusunda bir dizi ciddi zorluk ve riskle karşı karşıya" diyen Xie, şunları söyledi: "Çin'in metan emisyon kontrolüne ilişkin çalışmaları geç başladı ve zayıf bir temele sahip. Veriler net değil ve istatistiksel muhasebe ve izleme kapasitesi yetersiz, düzenleme, standart ve politika sistemi kusurlu ve teknik ve yönetim kapasitelerinde acil iyileştirme ihtiyacı var. Çin'de metan ve diğer CO2 olmayan gazları kontrol etme görevi kolay değildir ve bir gecede başarılamaz. Uzun vadeli zorlu çabalar, kapsamlı temel çalışmalar ve kapasite geliştirme gerektirir. Gelişmekte olan birçok ülkenin bizimle aynı durumda olduğuna inanıyorum. Harekete geçmeye hazırız ancak yeteneklerimiz eksik ve çok çalışmaya devam etmemiz ve bu alanı uluslararası iş birliği yoluyla güçlendirmemiz gerekiyor." Xie, Çin’in Kasım ayında metan emisyonlarının kontrolüne yönelik bir eylem planı yayınladığını da hatırlattı, ABD’nin iklim özel temsilcisi Kerry de Çin ve ABD’nin iş birliği yolunu bulmalarının çok önemli olduğuna işaret etti. Kerry, “Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir ülke, hiçbir işletme bu sorunu tek başına çözemez. Bunun için çok taraflılık ve küresel iş birliği gerekiyor. Bunu gerçekleştirebiliriz" diye konuştu. KAZANAN İKİ ÜLKE DEĞİL, DÜNYA OLACAK Çin ve ABD, geçen ay İklim Kriziyle Mücadelede İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Sunnylands Bildirisi'ni yayınlamıştı. Xie ve Kerry, California eyaletinin Sunnylands şehrinde 4 günlük görüşmenin ardından 15 Kasım'da yaptıkları ortak açıklamada, iki ülkenin, "2030'a kadar yenilenebilir enerji kapasitesinin küresel ölçekte artırılması" ve "kömür, petrol ve doğal gazın ikamesinin hızlandırılması" için birlikte çalışma konusunda uzlaştığını duyurmuştu. Uzlaşma kapsamında iki ülkenin, metan gibi sera etkisine yol açan karbondioksit dışındaki gazların kontrolünü, karbon emisyonlarının azaltılmasına yönelik 2035 vadeli planlarına dahil edeceği belirtildi. Çin, emisyon azaltma stratejisi kapsamında ilk kez metan gazının kontrolüyle ilgili taahhütte bulundu. Ülkeler, ayrıca orman kaybına ve plastik kirliliğine karşı da ortak mücadele kararı aldı. Çin yönetimi, iklim hedefleri kapsamında karbon emisyonlarını 2030'dan itibaren azaltmayı ve 2060'ta "karbon nötr" olmayı hedefliyor. John Kerry ve Xie Zhenhua, Çin'de ve ABD'de yaptıkları görüşmelerin ardından, iki ülke arasında iklim işbirliği çalışma grubunu yeniden faaliyete geçirme kararı almışlardı. Bu kararın hayata geçirilmesinin iki ülke arasında diğer alanlardaki iş birliğini de olumlu etkileyeceği söylenebilir. Bundan sadece iki ülke değil, diğer ülkeler de kazançlı çıkacak.