Bir yılın daha sonuna yaklaşılıyor. İleride 2024 yılını inceleyecek olan uzmanlar büyük olasılıkla güvenlik ve çatışma kavramlarını öne çıkaracaklar. Çatışmalar ve kargaşalarla dolu bir yıl oldu. Krizlerden ve salgından geçen ekonominin iyileşme süreci halen kırılgan ve zayıf, terörizm ve iklim değişikliği gibi geleneksel olmayan güvenlik tehditleri devam ediyor ve gelişmekte olan ülkeler Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmada ciddi zorluklarla karşı karşıya bulunuyor.
Bütün bunlar yaşanırken bazı çevreler ABD’nin yeni başkanının kim olacağını daha çok tartıştılar. Aslında bu çevrelerin derdi eski uluslararası düzeni sürdürmekten ibaret. Sorunlara kibirli ve önyargılı bir yaklaşımları var. Bu nedenle sıksık zorbalığa başvuruyorlar, “çok taraflılık” maskesiyle “tek taraflı” hareket ediyorlar ve birleştirici değil, ayrıştırıcı oluyorlar. Özetle, dünyada kargaşa şiddetleniyor.
YILIN KRİZLERİ
Bu yılın en büyük olayları Ukrayna krizi ve uzun süren İsrail-Filistin çatışması oldu. Bu krizlerin ve çatışmalarının sürmesinin en büyük nedeni, Batı’nın güvenlik konusuna adaletle yaklaşmak yerine çifte standart uygulaması ve barış çağrılarına kulak tıkamasıdır. Gündemlerinde ortak güvenlik yok.
Bu dönemde terör saldırıları bölgesel güvenliği tehdit etmeyi sürdürdü. 26 Mart'ta Pakistan'daki Dassault Hidroelektrik Santrali’ne ve 6 Ekim'de Pakistan'ın Karaçi kentindeki Cinnah Uluslararası Havaalanı'na düzenlenen saldırılarda Çin vatandaşları hayatını kaybetti ve yaralandı. 26 Ağustos'ta Belucistan eyaletinde 53 kişinin ölümüne neden olan bir dizi terörist saldırı meydana geldi. 23 Ekim'de Ankara'nın Kahramankazan ilçesinde TUSAŞ’a düzenlenen terör saldırısında 5 kişi hayatını kaybetti, 22 kişi yaralandı. Bundan 3 gün sonra 26 Ekim'de İran'ın güneydoğusundaki Sistan-Belucistan eyaletinin Taftan bölgesinde 10 sınır polis memurunun ölümüyle sonuçlanan bir terörist saldırı meydana geldi.
ÇİN PLANI
Bu süreçte Çin yönetimi uluslararası topluma bir dizi çözüm önerisi sundu. 2023'te yayınlanan "Çin'in Ukrayna Krizinin Siyasi Çözümüne İlişkin Konumu", "Çin'in Filistin-İsrail Çatışmasının Çözümüne İlişkin Konum Belgesi" ve "Çin'in Afgan Meselesine İlişkin Konumu" başlıklı üç belge güvenlik ve barışın ipuçlarını içeriyor.
Bu belgelerde Ukrayna meselesinde krizin tırmanmasını önleme ve siyasi bir çözüme varma yolları, Filistin-İsrail çatışması konusunda Filistin meselesinin bir an önce kapsamlı, adil ve kalıcı bir şekilde çözülmesini teşvik etme; Afganistan konusunda da bu ülkeye yardım önerileri yer alıyor.
Çin, Temmuz 2024'te 14 Filistinli grubu "bölünmeyi sona erdirme ve Filistin’in ulusal birrliğini güçlendirmeyi” amaçlayan Beijing Deklarasyonu’nu ortaklaşa imzalamaya teşvik ederek, çatışmaların ve farklılıkların çözümü ve Filistin-İsrail çatışmasının önlenmesi için koşullar yaratılmasını masaya getirdi. Çin temsilcileri başta Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi toplantıları olmak üzere birçok platformda ABD'nin İsrail'i “kayırmasını” kınadılar, Filistin halkının meşru hak ve çıkarlarının korunmasını savundular ve bölgesel çatışmaların Lübnan, Suriye, İran gibi bölge ülkelerine yayılmasıyla ilgili derin endişelerini dile getirdiler.
Geçen iki yıldan fazla bir süre içinde Çin, Küresel Güvenlik İnisiyatifi rehberliğinde, Birleşmiş Milletler çerçevesinde ikili ve çok taraflı mekanizmalara aktif olarak katıldı. Çin, Shanghai İşbirliği Örgütü, Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı ve Doğu Asya işbirliği Mekanizması gibi çerçevelerde işbirliğin pekiştirilmesi için yoğun çaba harcadı, Xiangshan Forumu, Küresel Kamu Güvenliği İşbirliği Forumu, Çin-Afrika Barış ve Güvenlik Forumu gibi bir dizi uluslararası güvenlik değişim ve diyalog platformu oluşturmaya devam etti. Çin ayrıca, Çin-Latin Amerika Üst Düzeyli Savunma Forumu, ilk dönem Çin-Pakistan-İran terörle mücadele güvenlik istişaresinin yapılmasını teşvik etti. Çin öteden beri, küresel güvenliğin aktif bir koruyucusu. Çin’in ortaya koyduğu Küresel Güvenlik İnisiyatifi, 100'den fazla ülke ve uluslararası kuruluşlar tarafından desteklendi. Küresel Güvenlik İnisiyatifi, farklı kültürel geçmişe ve kalkınma düzeylerine sahip ülkelerin barış, kalkınma ve istikrar arayışındaki ortak isteklerine uydu ve birlik ve işbirliği yoluyla ortak güvenliği korumanın güçlü güvenini teşvik etti.
Çok konuşulan yeni, daha doğrusu eski başkanlar dünyaya güvenlik ve barış konusunda bir umut vermiyor. Bunun yanında Çin’in ortaya attığı Küresel Güvenlik İnisiyatifi uluslararası güvenlik konusunda fikir birliğini pekiştirme ve güvenlik işbirliğini derinleştirme çabalarına katkıda bulunuyor.
