Geçtiğimiz Salı günü Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping altı yıl aradan sonra üçüncü kez Devlet Başkanı sıfatıyla Vietnam'ı ziyaret etti. Daha önce sırasıyla 2015 ve 2017 yıllarında Vietnam’ı ziyaret etmişti. Bu ziyaretinin eylül ayında Biden'ın ziyaretinden birkaç ay sonra gerçekleşmesi dikkat çekiciydi. İki gün süren ziyaretinin ilk günü Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreteri Nguyen Phu Trọng ile bir araraya geldi. Ziyaretin ikinci gününde ise Vietnam Cumhurbaşkanı Vo Van Thurong ve Vietnam Başbakanı Phạm Minh Chính ile  görüştü. İki gün süren ziyaretinde iki ülke arasındaki ticaret hacminin artırılması, altyapı projelerinin hayata geçirilmesi, Kuşak ve Yol girişiminin daha etkin hale getirilmesi özellikle sınır bölgesinde demir yolu alt yapısının geliştirilmesinin de dahil olduğu  bir çok konu görüşüldü. Görüşmelerde Çin ve Vietnam arasında arasındaki kapsamlı stratejik işbirliği ortaklığının derinleştirilmesi temelinde stratejik önem taşıyan ortak bir geleceğe sahip bir Çin-Vietnam topluluğu inşa etme konusunda mutabakata varıldı. Bunun yanında,  Xi Jinping, Çin’in  Çin-Vietnam ilişkilerine her zaman stratejik düzeyde ve uzun vadeli bir perspektifle baktığını söyleyerek, “Vietnam'ı komşuluk diplomasimizde bir öncelik olarak görüyoruz." demiştir. Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong, Vietnam tarafının tek Çin ilkesini sıkı bir şekilde desteklediğini, Tayvan'ı Çin topraklarının devredilemez bir parçası olarak tanıdığını, Çin'in yeniden birleşme davasını desteklediğini ve her türlü "Tayvan bağımsızlığı" yönündeki ayrılıkçı faaliyetlere kararlı bir şekilde karşı çıktığını söyledi. Özellikle, son günlerde Çin'in Güney Çin Denizi'nde Filipinler’le yaşamış olduğu gerginlik bir kez daha gözlerin Güney Çin denizine çevrilmesine neden oldu ve bu bağlamda  Güney Çin denizinde hak iddia eden ve Çin’in yoldaş ve kardeş ülke olarak gördüğü  Vietnam'ın tavrı da merak konusu oldu. Zira geçmişte Çin ile sorunlar yaşamıştı. Güney Çin Denizi sorununda Xi Jinping,  iki  tarafın denizcilik anlaşmazlığına "karşılıklı yarar sağlayan" bir çözüm araması ve "ortak vizyon ve misyonları her zaman akılda tutulması" gerektiğini dile getirdi. Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong da Doğu Denizi (Güney Çin Denizine verilen ad)  ve bölgede barış ve istikrarın korunması için denizdeki anlaşmazlıkların daha iyi kontrol edilmesi ve aktif bir şekilde çözülmesi gerektiğini vurguladı. Genel Sekreter Nguyen Phu Trong, her iki taraftan da üst düzey ortak algıları hayata geçirmelerini, birbirlerinin meşru çıkarlarına saygı duymalarını, durumu karmaşıklaştırmamalarını ve anlaşmazlıkları uygun önlemlerle çözmelerini istedi. Ayrıca, Genel Sekreter Nguyen Phu Trong, 1982 Birleşmiş Milletler Sözleşmesi de dahil olmak üzere uluslararası hukuka uygun hareket ederek  Deniz Hukuku (UNCLOS 1982), Doğu Denizi'ndeki Tarafların Davranışlarına İlişkin Bildirgeyi (DOC) uygulanmasının, UNCLOS 1982 uyarınca Doğu Denizi'ndeki Davranış Kurallarının (COC) teşvik edilmesinin altını çizdi Çin Devlet Başkanı Xi Jinping de ortak çabalarla Çin-Vietnam ilişkilerinin daha fazla siyasi karşılıklı güven, daha sağlam güvenlik işbirliği, daha derin, karşılıklı yarara dayalı işbirliği, daha güçlü halk desteği, daha yakın çok taraflı koordinasyon ve farklılıkların daha iyi ele alındığı yeni bir aşamaya gireceğini söyledi. Xi Jinping, ayrıca, Çin ve Vietnam'daki sosyalist inşa davasının istikrarlı bir şekilde ilerleyerek bölgenin ve dünyanın istikrarına, kalkınmasına ve refahına yeni katkılar sağlayacağını da belirtti. Xi Jinping,  ortak geleceğe sahip bir Çin-Vietnam topluluğu inşa etme konusunda altı maddelik bir öneride bulundu: -Doğru siyasi yönü koruyalım -Güvenlik konusunda karşılıklı güveni derinleştirelim -Pratik işbirliğini geliştirelim -İkili dostluk için halk desteğini güçlendirelim -Uluslararası ve bölgesel konularda yakından çalışalım -Denizcilik ile ilgi konulardaki  farklılıkları yönetelim Çin-Vietnam ilişkileri yüz yıllarca geriye gitmektedir. Modern anlamda günümüz devletler arası  ilişkiler ise 20. yüzyılın ilk yarısında kurulmuştur. Ardından yaşanan çeşitli anlaşmazlıklar nedeniyle ilişkiler bozulmuşsa da  tekrar 1991’de ilişkiler normalleşmiştir.  Vietnam Komünist Partisi kurucusu Ho Chi Minh, 12 yıl boyunca Çin'de kalmış, Çin'de komünist devriminin hemen her aşamasında bulunmuş, Mao  ile beraber olmuş,1930’da Çin Komünist Partisinden ilham alarak  Vietnam Komünist Partisini kurmuştur.  Dolayısıyla, Çinli komünistler nezdinde ayrı bir yeri olmuştur. Xi Jinping, Ho Chi Minh’in Çin halkının gönlündeki yeri şöyle anlatıyor: “Bizim neslimizdeki Çinlilerin kalplerinde Başkan Ho Chi Minh, Çin halkının en iyi dostudur. Biz ona 'Ho Amca' diyoruz. Ho Amca Çin'de toplam 12 yıl boyunca Çin'in kuzey ve güneyinde devrimci faaliyetler yürütmüş, aynı nefesi, ortak kaderi paylaşan Çinli yoldaşlarla mücadeleci bir dostluk kurmuştur.” Amca kavramı Çin'de kendilerine yakın görülen, aileden gördükleri kişilere verilen isimdir. Bu nedenle Çinliler, Vietnamlı komünistleri hem yoldaş hem de kardeş olarak değerlendirirler. İki kavramı da bir arada kullanırlar. Yoldaş kavramı iki komünist partinin kardeşliğini ifade ederken, kardeş ifadesi de iki halkın yüzyıllar boyunca beraberliğini ve kardeşliğini ifade etmektedir. Bu nedenle, Xi Jinping, Vietnam’a iki davet üzerine  gitmiştir.  Birinci davet Vietnam Komünist Partisi Genel Sekreterinden  Çin Komünist Partisi Genel Sekreterine, ikinci davet Vietnam Cumhurbaşkanından Çin Cumhurbaşkanına… Dolayısıyla, Xi Jinping, Vietnam’a  iki şapkasıyla birlikte gitti. Hem Genel Sekreter sıfatıyla hem de Devlet Başkanı sıfatıyla. Vietnam’da Cumhurbaşkanlığı ile parti genel sekreterliği birbirinden ayrılmış durumda. Sonuç olarak, Xi Jinping, Vietnam ile stratejik ilişkileri daha da derinleştirmek için Vietnam Komünist Partisi üzerinden bir süreç gerçekleştirdi. Devletler arası ilişkilerden öte iki parti arasındaki ilişkilerin durumundan faydalandı. ABD’nin son dönem Vietnam ile ilişkileri devletler arası ilişkiler üzerinden geliştirilirken Çin, hem devletler arası hem de partiler arası ilişkiler üzerinden  bu süreci yürütmektedir. bu bağlamda parti ile arası ilişkiler Çin’in Vietnam politikasında en büyük avantajdır. ABD’nin Vietnam Komünist Partisi ile özel bir ilişki geliştirme imkanı bulunmadığı için bu noktada eksik kalmıştır. devam edecek….