Geçen 19 Mayıs günü 134. doğum yıldönümü çeşitli ülkelerde törenler ve etkinliklerle kutlanan Ho Chi Minh, modern Vietnam tarihinin yarattığı en önemli siyasi figür olarak belleklerde yer etmiş durumda. Vietnam devriminin ve kurtuluş savaşının lideri, ülkesinde ve dünyada “Ho Amca” olarak da bilinen, Che Guevera’nın meşhur “Bir, iki, üç, daha fazla Vietnam” sloganının ardındaki gerçeklerin doğmasında büyük payı olan Ho Chi Minh’le ilgili etkinliklerden biri de Hong Kong’da düzenlendi. Hong Kong Tarih Enstitüsü Direktörü Dr. Sun Wenbin, Ho Chi Minh’in yaşamındaki az bilinen sayfalardan olan Çin’de geçirdiği yıllardan söz etti ve Çin-Vietnam ilişkileri üzerinde durdu. Ho Amca’nın Çin’deki yaşamına dair bazı bilgiler vermeden önce, bu konuya merakımın Amin Maalouf’un “Labirent / Batı ve Hasımları” kitabından kaynaklandığını belirteyim. Maalouf kitabının Rusya’yla ilgili bölümünde Komintern’i anlatırken, söz Çin’le ilgili özel görevli, asıl adı Mihail Grusenberg olan Borodin’e geliyor. Kitabın 73. sayfasında şöyle diyor Maalouf: “Çin’de çok kısa sürede siyaset sahnesinin başat oyuncularından biri haline gelmeyi başardı. Sun Yat-sen ona yüzde yüz güveniyor, bütün önemli toplantılara yanında götürüyor ve katılamadığı toplantılarda da kendisini temsil etmesini istiyordu. Borodin Çince bilmediği, ülke kültürü ve âdetleri hakkında bilgisi yetersiz kaldığı için, Komintern yanına Vietnamlı bir yoldaş yerleştirmişti; hem zeki hem ketum birisi olan bu Vietnamlı, Kanton lehçesini, ayrıca İngilizce, Fransızca ve Rusçayı akıcı biçimde konuşuyordu. Kendisini Ly Thuy olarak takdim etse de bütün dünya onu birkaç yıl sonra başka bir takma isimle, Ho Chi Minh diye tanıyacaktı.”

Trajik bir aşk hikâyesi 

Hayatı boyunca 200 kadar takma isim kullanan Ho Chi Minh, 1924’te geldi Çin’e. Gemilerde aşçı yardımcısı olarak çalışarak dünyayı dolaşmış, sosyalizmi benimsemiş, Fransız Komünist Partisi üyesi olmuş, SSCB’de Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi’nde okumuş ve ardından Komintern’de görev almaya başlamıştı. Anavatanının Fransızlardan kurtulması için örgütlenme çalışmaları yürütüyor, o zamanki adı Kanton olan Guangzhou’daki Whampoa Askeri Akademisi’nde Çin’de bulunan Vietnamlı göçmenlere dersler veriyordu. Bu göçmen gençler daha sonra Vietnam Komünist Partisi’nin kuruluşunda rol alacaklardı. Ho, 1926’da ebelik yapan Zeng Xueming’le evlendi, çift Borodin’in evinde yaşamaya başladı. Chiang Kai-shek’in 12 Nisan 1927’deki anti-komünist darbesinden sonra Çin’den ayrılmak zorunda kaldı ve eşini geride bırakarak Moskova’ya döndü. Ayrılan çiftin mektupları asla birbirlerinin eline geçmedi, iletişimleri kesildi. Çin Kadınlar Federasyonu’nun aktif bir üyesi olan, kadın doğum alanında çalışan Zeng, 1950’de bir gazetede kocasının fotoğrafını görüp Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’nin başkanı olduğunu öğrenecek, 1991’de 86 yaşındayken hayata veda edecekti.

Hapishane defterindeki şiirler

Klasik Çinceyi genç yaşta öğrenerek şiirler yazan Ho, Çin’de Kuomintang tarafından hapsedildiği dönemde “Hapishane Günlüğünden Şiirler” adlı bir defter hazırlamıştı. Halen Vietnam Ulusal Hazine Müzesi’nde olan ve birçok dile çevrilen bu defterdeki şiirler, Vietnam lise müfredatında da yer almaktadır. 1955’te Çin’e giderek Mao Zedong tarafından havaalanında karşılanan Ho Amca, 1959’da Çin Devrimi’nin 10. yılı dolayısıyla Bejing’de düzenlenen törene katılmış, ABD’nin Vietnam Savaşı’nı başlattığı 1965’te Mao’yla tekrar bir araya gelerek ülkesini bir kez daha emperyalist işgalden kurtarmak için Çin’den destek istemişti. Tunca Arslan YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN TIKLAYIN