Biden yönetimi, 5 Kasım seçiminden önce, Hint-Pasifik bölgesindeki son önemli hamlesini yaptı bu hafta…
ABD, Çin’e karşı bölgedeki ortaklarıyla yaptığı anlaşmalarını, her ne kadar “bölgesel güvenlik işbirliği ve anlaşmaları” diye sunsa da, hedefi gereği bu anlaşmalar, bölgesel gerginlik anlaşmaları niteliğindedir.
“Özgür ve açık Hint-Pasifik” sloganıyla Güney ve Doğu Çin Denizi’nde askeri varlık bulundurmak isteyen ABD, bunu gerekçelendirebilmek için de “Çin tehdidi” iddiasına dayanmaya çalışıyor.
Üçlü güvenlik işbirliği
ABD Dışişleri ve Savunma Bakanları, Tokyo’da müttefikleriyle üç önemli anlaşma yaptı.
1) ABD, Japonya ve Güney Kore Savunma Bakanları, 28 Temmuz 2024’te “Üçlü Güvenlik İşbirliği Çerçevesi” belgesini imzaladı.
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Japonya Savunma Bakanı Minoru Kihara ve Güney Kore Savunma Bakanı Shin Won-sik’in Tokyo’da imzaladığı İşbirliği Muhtırası, “Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti’nin (Kuzey Kore) nükleer füze tehdidine ve bu ülkenin Rusya’yla artan askeri yakınlaşmasına yanıt” diye sunuldu.
İkili ortak kuvvet karargâhı
2) ABD ve Japonya Dışişleri ile Savunma Bakanları, 28 Temmuz 2024’te “2+2” formatlı toplantı yapılar.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Japonya Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa ve Japonya Savunma Bakanı Minoru Kihara’nın Tokyo’daki dörtlü toplantısından çıkan en önemli sonuç, ABD ile Japonya’nın “ortak kuvvet karargâhı” kurma kararı oldu.
Böylece ABD bir süredir sürdürdüğü Japonya’yı askerileştirme çabasında yeni bir mevzi daha kazanmış oldu. Japonya ABD’nin isteğiyle yoğun bir silahlanma programı başlatmış durumda.
Öte yandan ABD, NATO’yu Hint-Pasifik bölgesine genişletmek istiyor ve bu amaçla bir kaç yıldır Japonya ve Güney Kore liderlerini NATO zirvesine davet ediyor. Hatta bu işbirliğini kurumsallaştırabilmek için de Tokyo’da bir “NATO ofisi” açmaya uğraşıyor. Fransa’nın itirazı nedeniyle henüz bu amacına ulaşamayan ABD, ikili, üçlü anlaşmalarla bir nevi “Asya NATO’su” alt örgütleri kurmaya uğraşıyor.
Dörtlü statükoyu savunma toplantısı
3) QUAD dörtlüsü ABD, Japonya, Avustralya ve Hindistan Dışişleri Bakanları, 29 Temmuz 2024’te Tokyo’da toplandılar.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Japonya Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa, Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong ve Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar, siber ve denizcilik girişimlerini genişletme konusunda anlaştılar.
Dört bakan ortak açıklamasında “Doğu ve Güney Çin denizlerindeki durumdan ciddi endişe duyduklarını” söyleyerek, “statükoyu güç ya da baskı yoluyla değiştirmeyi amaçlayan her türlü tek taraflı eyleme şiddetle karşı olduklarını” belirttiler.
Dörtlü açıklamada ayrıca “Deniz Alanında Farkındalık” için Hint-Pasifik Ortaklığı’nın kapsamının Hint Okyanusu’na kadar genişletileceği vurgulandı.
Aslında dörtlünün toplantısından çok önemli bir karar çıkmış değil. Belki de o boşluğu doldurmak için olsa gerek, ABD Dışişleri Bakanı Blinken, “Dört ülke arasında eşi benzeri görülmemiş bir stratejik uyumun yaşandığı bir anda olduklarını” söyledi!
ABD ile Çin farkı
Başta da belirttiğim gibi, ABD’nin bölgesel güvenlik işbirliği dediği bu anlaşmalar, gerçekte bölgesel gerginlik anlaşmalarıdır.
Yukarıda işaret ettiğim üç anlaşma ABD ile Çin’in şu iki temel konudaki zıtlığına işaret ediyor:
1) Çin savunmaya yönelik bir ulusal savunma politikası izlerken, ABD, bölgedeki müttefiklerini de cepheye sürerek, saldırgan bir politika izliyor.
2) Çin, barışçıl kalkınma yolunu izlerken, ABD bu kalkınmayı bastırabilmek için Çin’i bölgesinde çevrelemeye çalışıyor.
Özetle ABD, Çin’i çevrelemek, Kuşak ve Yol’u kesebilmek, çevresinde oyalayıcı krizli durumlar oluşturmak, çevresiyle etkileşimini daraltabilmek ve böylece kalkınmasını baltalayabilmek için uğraşıyor.
Japonya ve Güney Kore kaybedecek
Peki ABD’nin bu hamleleri tarihin gidişatını değiştirebilecek mi? ABD’nin dünya jandarmalığı mümkün mü? Emperyalist ABD çok kutupluluk inşasını önleyebilir mi?
Tüm bu soruların yanıtı “hayır” şeklindedir.
Çok kutuplu bir dünya oluşuyor ve küresel düzen de buna uygun olarak değişecek, daha adil ve demokratik bir yapıya kavuşacak. ABD’nin Hint-Pasifik stratejisiyle, cepheye sürdüğü müttefikleriyle Küresel Güney’in ayağa kalkışını bastıarbilmesi mümkün değil.
O nedenle Biden yönetiminin Hint-Pasifik’teki bu ikili, üçlü ve dörtlü anlaşmaları ile ortak kuvvet karargâhı kurma kararları, Çin ve Asya’nın yükselişini önleyemeyecek. Tersine ABD’nin bu politikasına alet olan Japonya ve Güney Kore ekonomisi, yoğun askerileşme programı nedeniyle olumsuz etkilenecek.
Mehmet Ali Güller
