Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı'nın (COP29) 29. oturumu, pazar günü Azerbaycan, Bakü'de, yaklaşık 200 taraf arasında çok taraflı müzakerelerin ardından varılan bir iklim anlaşmaları paketiyle sona erdi. İklim değişikliğinin artan tehdidi göz önüne alındığında, Çin, iklim değişikliğine karşı küresel mücadeleye katkıda bulunmak için yeşil enerji gelişimini hızlandırmak ve Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) kapsamında sürdürülebilir uygulamaları teşvik etmek de dahil olmak üzere önemli çabalar sarf etti.
Azerbaycan, Çin'in COP29'daki rolünü ve iklim değişikliğiyle mücadele için küresel çabaya genel katkısını nasıl görüyor? Azerbaycan, yeşil kalkınma açısından Çin ile hangi ek iş birliğini arıyor? Azerbaycan'ın Çin Büyükelçisi Bunyad Huseynov (Huseynov) ile yapılan röportajı okuyucularımızın dikkatine sunuyoruz:
COP29 Azerbaycan'da yeni sona erdi. İklim değişikliğinin artan tehdidi göz önüne alındığında dünya çapında ilgi gördü. Çin ile iş birliği COP29 hedeflerine nasıl katkıda bulunacak?
Huseynov: 2023'ün sonlarında, dünya çapındaki devletlerin oybirliğiyle aldığı kararla, Azerbaycan Cumhuriyeti COP29'un ev sahibi olarak seçilmekten onur duydu. Bu, Azerbaycan'ın ulusal, bölgesel ve küresel ölçekte iklim değişikliğini ele alma çabalarının tanınmasını sergiliyor. COP29'un hedefi, 1,5 C'yi ulaşılabilir tutmak ve kimseyi geride bırakmamak için net planlar ortaya koymak ve aynı zamanda sunmak için ihtiyaç duyduğumuz finansmanı sağlamaktı. İklim finansmanı da COP29'daki müzakerelerin önemli bir parçasıydı.
Çin'in dünya yeşil gündemine benzersiz katkısı ve zengin bilgisi, sağlam deneyimi ve yenilenebilir enerji kaynaklarındaki ileri teknolojilerin mevcudiyeti göz önüne alındığında, Azerbaycan bu yönde Çin ile iş birliğine özel önem veriyor. Bu yıl, COP29'un Başkan adayı olan Azerbaycan Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Çin'i iki kez ziyaret etti. Ayrıca Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping'in özel temsilcisi ve aynı zamanda Çin'in başbakan yardımcısı olan Ding Xuexiang'ın COP29 için Azerbaycan, Bakü'de olmasından onur ve mutluluk duyduk.
Azerbaycan ve Çin arasındaki yeşil enerji ve sürdürülebilir kalkınma alanındaki iş birliğini yıllar içinde nasıl değerlendiriyorsunuz? Çin ve Azerbaycan'ın iklim değişikliğine karşı küresel mücadelede nasıl bir rol oynayabileceğine inanıyorsunuz?
Huseynov: Azerbaycan, Çin'i yeşil enerji, geçiş ve yenilenebilir enerji alanlarındaki kilit ortaklarından biri olarak görüyor. Çin teknolojisi zaten yaygın olarak kullanılıyor ve bu alanda Azerbaycan'da EPC projelerini uygulayan Çinli şirketlerin profesyonelliğinden bahsetmek önemli. Çin'in alternatif enerji alanındaki deneyimi ve ileri teknolojisi Azerbaycan'da özellikle talep görüyor.
Aynı zamanda, yenilenebilir enerji kapasitelerinin şebekeye entegre edilmesi ve yeşil enerjinin transferi konusunda iş birliği fırsatları değerlendiriliyor. Tüm bu konular, yalnızca ikili değil, aynı zamanda yeşil enerji ve sürdürülebilir kalkınma alanında bölgesel iş birliği için de büyük bir fırsat sağlayabilir. Azerbaycan ve Çin, küresel süreci ilerletmek ve etkili iklim eylemi sağlamak için tüm taraflarla gerçek ve sonuç odaklı bir diyalog geliştirmek için hiçbir çabadan kaçınmayacaklardır.
Azerbaycan, küresel enerji güvenliğini sağlamada güvenilir bir ortak olduğunu kanıtlamıştır. Ülkemizin enerji tedarikindeki rolünü "yeşil enerji" yoluyla daha da çeşitlendirmek ve güçlendirmek için stratejik olarak önemli bir gündem şu anda uygulanmaktadır. Orta Asya, Türkiye ve Avrupa'ya doğru bölgesel yeşil enerji koridorlarının oluşturulması bu gündemde önemli bir önceliktir. "Hazar-Karadeniz-Avrupa Yeşil Enerji Koridoru", Avrasya genelinde yeni bir enerji bağlantıları yapılandırması oluşturan büyük bir projedir.
GT: Azerbaycan, yeşil kalkınmayı teşvik etmede Kuşak ve Yol Girişimi'nin (BRI) rolünü nasıl görüyor?
Huseynov: Azerbaycan, ülkeler ve milletler arasında köprüler kuran BRI'ye büyük önem veriyor. Ülkem bu girişimi destekleyen ilk ülkelerden biriydi. Aralık 2015'te, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Çin'e yaptığı resmi ziyaret sırasında BRI konusunda bir mutabakat zaptı imzalandı. Azerbaycan bu girişime desteğini sadece sözde değil, aynı zamanda eylemde de kanıtladı. Yıllar içinde Azerbaycan hükümeti, BRI çerçevesinde stratejik ulaşım altyapısı oluşturmak için önemli yatırımlar yaptı.
Mevcut ulaşım altyapısını modernize ediyor ve yenilerini inşa ediyoruz. Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ve Doğu'yu Batı'ya bağlayan Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı da dahil olmak üzere büyük ölçekli ulaşım ve altyapı projeleri uyguladı. Dünyada yeni bir jeopolitik durum ortaya çıktı ve daha fazla kargo taşımacılığı Trans-Hazar Ulaşım Koridoru'nu aktif olarak kullanıyor.
Taşınan malların artan yükünü daha iyi kolaylaştırmak ve rotaları çeşitlendirmek için Azerbaycan Cumhurbaşkanı tarafından başlatılan Zangezur Koridoru girişimi, malları Çin'den Avrupa'ya taşımak için en kısa ve en uygun alternatif rota haline gelecektir. Zangezur Koridoru'nun sadece bir ulaşım rotası olarak değil, aynı zamanda bir enerji geçiş yolu olarak da değerlendirilmesi gerektiğini belirtmeliyim.BRI ayrıca uluslar arasında artan kültürel değişim ve karşılıklı anlayış potansiyelini de vurgulamaktadır. Ek olarak, girişim ekonomik iş birliğini teşvik ederek ilgili ülkeler arasındaki ilişkileri güçlendirebilir. Girişim, çeşitli toplumlar arasında dostluğu ve etkileşimi teşvik etmek için bir platformdur. Tarihi İpek Yolu üzerindeki ülkelerin kültürel mirasını korumanın ve saygı göstermenin bu çabanın başarısı için anahtar olduğuna inanıyoruz.
GT: Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasında ortaya çıkan teknolojilerin nasıl bir rol oynadığını düşünüyorsunuz? Çin'in yenilenebilir enerjiye yaptığı yatırım çabalarını nasıl değerlendiriyorsunuz ve bu çabalar ulusal ve küresel yeşil kalkınmayı nasıl etkiliyor?
Huseynov: 2006'dan 2009'a kadar Pekin'de diplomat olarak çalıştım. Ülkemin elçisi olarak görev yaptığım son yılda, Çin'in modern teknolojiler ve ekonomik projeler aracılığıyla insanların yaşam kalitesini ve çevreyi sürekli olarak iyileştiren müreffeh bir topluma nasıl dönüştüğüne tanık oldum.
Modern teknolojinin uygulanması, günümüz dünyasında sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için kritik öneme sahiptir.. Çin, nüfusun refahını iyileştirmede büyük adımlar attı. Ayrıca yeşil kalkınmaya ve yenilenebilir enerjiye en çok yatırım yapan ülkelerden biridir. Çin'in, edindiği uzmanlığı ve teknolojiyi diğer uluslarla paylaşarak dünyaya örnek teşkil ettiğini belirtmek isterim. Azerbaycan, Çin'in ülkenin kalkınması ve refahı konusundaki başarılarından ve elde ettiği başarılardan içtenlikle memnundur. Azerbaycan da hızla gelişmektedir ve ekonominin çeşitlendirilmesi politikası sürekli gelişen bir hedeftir. Bu bağlamda, ekonomimize Çin yatırımının artmasını memnuniyetle karşılarız. Bu yönde iyi fırsatlar olduğuna inanıyoruz. Ayrıca belirtmek isterim ki, Çinli şirketler Azerbaycan'da uygulanan rüzgar ve güneş enerjisi projelerinde alt yüklenici olarak yer aldı. Devreye alınan istasyonlarda kullanılan Çin teknolojisinin gerçek etkilerini şimdiden görebiliyoruz. Ayrıca, BYD Şirketi tarafından Azerbaycan'da e-otobüs üretiminin yerelleştirilmesi projesi COP29 çerçevesinde kararlaştırıldı.