Ukrayna güçlerinin bir süre konuşlu bulunduğu Kislovka köyündeki bir okulda bulunduğu iddiasıyla yayınlanan görüntülerde, İngilizce hazırlanmış bir organ ve fiyat listesi görülüyor.
Listede yer alan organ ve vücut parçalarının fiyat listesi şu şekilde:
Böbrek 15-25 bin, karaciğer 30 bin, akciğer 50 bin, gözler 6 bin, kalp 200 bin, bacaklar 10 bin, eller 2 bin, kemik iliği 20 bin, yumurtalık 12 bin, penis 8 bin, kulaklar 3 bin ve bir litre kan 150 dolar.
‘Numune almaya hazır mobil laboratuvar’Ele geçirilen ilanlarda ayrıca, organ nakli işlemi için Izyum ve Borova’da (Harkov bölgesi) faaliyet gösteren daimi bir tıp merkezinin yanı sıra ‘numune almaya hazır bir mobil laboratuvar’ olduğu belirtiliyor.
‘Tüm ticari işlemlerin gizli olduğu’ notu düşülen ilanlarda organ satın almak isteyenler için ayrıca Ukrayna ordusundan ‘Mohawk’ kod adlı bir irtibat görevlisinin telefon numarası da yer alıyor. İlanlarda, satışa çıkarılan organ ve vücut parçalarının nereden ve hangi yolla edinildiğine ilişkin ek bir açıklama veya resmi belge bulunmuyor.
Daha önce de, eski Global Cerrahi ve Tıbbi Destek Grubu (GSMSG) çalışanı bir doktor olduğunu iddia eden biri, tıbbi kıyafetlerle kimliğini gizleyerek yayınladığı videoda, yaralı Ukrayna askerlerinin tedavi bahanesiyle Almanya’ya götürüldüğünü ve orada organlarının ‘ihtiyaç sahibi NATO subayları için’ çalındığını belirtimişti.
Özellikle Rusya’nın Ukrayna operasyonundan sonra, Ukraynalı asker ve siviller konusunda insan kaçakçılığı, organ ticareti gibi illegal işlemlerin uygulandığı iddiaları çeşitli kereler gündeme geldi.
Rus tarafı, çoğunlukla operasyondaki askerler tarafından ele geçirildiği belirtilen belgeleri yayınlarken, Batı ve Ukrayna tarafı ise, Rus tarafının iddialarını ‘dezenformasyon’ olarak tanımlıyor. Organ naklinde ‘yasal’ düzenlemeler Ukrayna meclisi (Verhovna Rada), 16 Aralık 2021'de ‘insan anatomik materyalinin transferini düzenleyen’ 5831 sayılı yeni bir kanun kabul etti.[i]Bu yasaya göre, canlı bağışçı veya yakınlarının noterden yazılı muvafakatname alması zorunluluğu kaldırıldı ve hayattayken bağışa rıza göstermeyen kişinin ölümünün ardından organlarının alınmasına ilişkin prosedür önemli ölçüde basitleştirildi.
Organ naklinde imza doğrulama uygulaması da kaldırılarak, internet üzerinden onay verme sistemi yürürlüğe kondu. Yasaya göre ayrıca, kişinin ölümünden sonra bağış yapılmasına rıza vermek üzere yetkili temsilcisinin atanmasına ilişkin hükümler kaldırılarak, bir hastanenin başhekimi veya bir askeri komutan gibi, yalnızca cenaze sorumluluğunu üstlenen kişilere karar yetkisi verildi.[ii]
Sadece devlet hastaneleri değil, özel kliniklere de yetki verilen kanun değişiklikteki yasal boşluklar, çocukların organlarının ebeveynleri veya yasal vasilerinin izni dışında alınabilmesinin de önünü açıyor.
Yine Ukrayna meclisi, 14 Nisan 2022'de Vergi Kanununda yaptığı düzenlemeyle organ naklinin KDV’den muaf tutulduğu 5610 sayılı kanunu da kabul etmişti. Ukrayna’da kanuni düzenlemelerle yasal statü kazandırılan bu ‘kolaylıklar’, organ naklinde yasa dışı işlemleri de kolaylaştıran bir nitelik taşıyor.ü
ü
[i] http://w1.c1.rada.gov.ua/pls/zweb2/webproc4_1?pf3511=72605 [ii] https://www.kmu.gov.ua/bills/proekt-zakonu-pro-vnesennya-zmin-do-deyakikh-zakonodavchikh-aktiv-ukraini-shcho-regulyuyut-pitannya-transplantatsii-anatomichnikh-materialiv-lyudini
