Türkiye’den binlerce kilometre uzaklıkta yer alan Güney Çin Denizi bugünlerde Çin ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki gerilime tanıklık ediyor. ABD donanmasına ait “USS Gabrielle Giffords” adlı geminin Güney Çin Denizi’nde bulunan Ren’ai resifi yakınlarında gözükmesine Çin’den sert tepki geldi. Çin Halk Kurtuluş Ordusu Güney Cephe Komutanlığı yaptığı açıklamada ABD savaş gemisinin bölgeye izinsiz girdiğini belirtilerek “Bu durum ABD’nin Güney Çin Denizi’nden barışa ve istikrara yönelik en büyük tehdit olduğunu açıkça göstermiştir.” dedi.

Washington yönetimi denizlerde seferberlik özgürlüğü (sefer serbesti) kuralı uyarınca hareket ettiğini savunurken, Çin’e göre Nansha Adaları’nın ayrılmaz parçası olan Ren’ai resifi üzerinden ABD ülkenin egemenliğini tehdit ediyor.

GÜNEY ÇİN DENİZİ NEDEN ÖNEMLİ?

Çin ve ABD liderlerinin 15 Kasım’da görüşmesinin ardından oluşan görece ılımlı atmosfere karşın yükselen tansiyonun ardında Güney Çin Denizi’nin vazgeçilmez önemi ve tarihi yer alıyor. Dünyadaki balıkçılık faaliyetlerinin yarısından fazlasına ev sahipliği yapan Güney Çin Denizi, dünyanın en kalabalık ticari rotaları arasında yer alıyor.

Yıllık 5 trilyon dolarlık seferlerin yapıldığı bölgede yer alan Ren’ai resifi ya da resmi adıyla Ren’ai Jiao hakkında Filipinler hak iddia ediyor. Öyle ki 1999 yılında bir askeri gemisi bölgede “yanlışlıkla” karaya oturan Filipinler aradan geçen 24 yıla rağmen gemiyi kaldırmıyor. Son aylarda gemiye malzeme taşımak isteyen Filipinler’in temel hedefi “de facto” bir durum yaratarak Ren’ai üzerinde hak iddia etmek. Manila yönetiminin arkasında ise ABD bulunuyor.

HEGEMONİK GÜÇLER ÇİN’İN DENİZE ÇIKIŞINI İSTEMİYOR ABD’nin Filipinler’e olan desteği koşulsuz değil. “Hint-Pasifik Stratejisi” uyarınca Çin’i bölgede çevrelemek isteyen Washington için Taiwan adasına sadece 200 kilometre uzaklıkta konumlanan Filipinler hayati önemde.

CGTN Türk’e konuşan E. Tümamiral Cem Gürdeniz’e göre ABD’nin en önemli hedefleri arasında Malakka Boğazı da yer alıyor. Malakka Boğazı’nın Çin’e eriştiği ilk noktanın Güney Çin Denizi olduğunu anımsatan Gürdeniz, “Malakka Boğazı çok önemli. Yılda 70 bin gemi ve günde 16 milyon varil petrol geçiyor. Bunun kabaca beş milyon varili Çin’e gidiyor. Çin’in kullandığı 13 milyon varilin üçte biri buradan geçiyor. Çin de burayı ‘emniyete almak’ zorundayım diyor. Bunun da yolu Deniz Yetki Alanları ilan etmektir.” ifadelerini kullandı.

“Dünyada gördüğünüz bütün mücadelelerin temeli şudur: Kıtadan denize çıkmak isteyenlerin bu isteğinin durdurulması, öldürülmesidir.” diyen Gürdeniz, Güney Çin Denizi’ndeki gerilimin de istisna olmadığını söyleyerek “Burada temel sorun Çin’in bir kıta devleti olarak denize çıkması ve Anglo-Sakson hegemonyanın da bu çıkışa mani olmasıdır. Asıl mücadelenin kök nedeni bu.” diye ekledi.

FİLİPİNLER YENİ UKRAYNA MI OLACAK?

ABD ve Filipinler arasındaki temasların son aylarda yoğunlaşmasının en önemli nedenlerinden birisi ülkede yaşanan liderlik değişimi. Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr ile birlikte eski anlaşmaları raftan indiren Beyaz Saray bölgedeki askeri varlığını artırma imkânı buldu.

2014’te imzalanan Gelişmiş Savunma İşbirliği Anlaşması’na (EDCA) atıf yaparak şubat ayında Filipinler’de 4 üsse daha erişim izni alan ABD’nin yeni hedefi “serin sularda sıcak temas” olabilir.

Filipinlerin ABD’nin eski bir sömürgesi olduğunu ve Washington yönetiminin bu ülkeye hiçbir zaman eşit muamelede bulunmadığının altını çizen Gürdeniz, mevcut durumu ise “Gördüğüm kadarıyla bu liderlik altında Filipinler Ukrayna’nın oynadığı rolü oynamaya hazır gibi görünüyor” sözleri ile tarif etti.

Filipinler’in yeni Ukrayna olabileceğine işaret eden E. Tümamiral Gürdeniz şu uyarıda bulundu:

“Tarihte ilk defa Filipinler ile Amerika Birleşik Devletleri ortak tatbikat yapmanın üzerine çıktı. Tatbikatlar yapılır ki bu uluslararası savunma ve dış politikada bir mesajdır. ‘Tatbikat yapıyorum, bu geçici ve hiçbir ülkeyi hedefime almıyorum.” dersiniz ama tatbikattan sonra ortak bir deklarasyonla ‘Biz artık ortak karakol (joint patrol) yapıyoruz’ derseniz işte burada o seviyeyi üzeri taşımış olursunuz. Uzak Doğu’da herkes Taiwan’ın Ukraynalılaşmasını bekliyorken ben şu an farklı bir şey söylüyorum. Filipinler Ukraynalılaşabilir.”

ÇİN: ASEAN İLE ÇALIŞMAYA DEVAM ABD’nin Filipinler’i “büyük stratejisi” uyarınca araçsallaştırmasına karşına Çin, konuyu son olarak Birleşmiş Milletler’de (BM) gündeme getirdi. Çin’in BM Daimi Temsilcisi Geng Shuang, yaptığı açıklamada Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin (ASEAN) “Güney Çin Davranış Kuralları” temelinde müzakereleri desteklediğine işaret ederek bu zamana kadar sağlanan ilerlemelere dikkat çekti.

BM 78. Genel Kurulu’nda konuşan Geng Shuang “Çin'in, diyaloğu güçlendirmek ve müdahaleyi ortadan kaldırmak, Güney Çin Denizi'nde barış ve istikrarı ortaklaşa desteklemek için Filipinler dahil ASEAN ülkeleriyle birlikte çalışacağını” ifade etti.

Tümamiral Cem Gürdeniz ile Güney Çin Denizi ve Çin’in denizcilik faaliyetlerinin Türkiye için hangi örnekleri sunduğu konusunda yapılan röportajın tamamını CGTN Türk takipçilerinin dikkatine sunuyoruz:

https://www.youtube.com/watch?v=S8KUfPffPT8