ABD Başkanı Donald Trump’ın, Venezuela’dan petrol ithal eden herhangi bir ülkeye tarife uygulanmasını mümkün kılan ek tarife paketini açıkladı. Analistlere göre, Beijing ya Venezuela petrolünden vazgeçerek bölgedeki en önemli müttefikine ağır bir darbe vuracak ya da ABD’ye yaptığı tüm ihracatın ek tarifelere maruz kalmasını göze alacak. Ancak bazı uzmanlar, Washington’un bu adımını daha geniş çaplı bir müzakere sürecinde pazarlık gücü elde etmek için yaptığı bir hamle olarak değerlendirebileceğini düşünüyor. Trump’ın pazartesi günü imzaladığı yürütme emri, ABD’nin 2 Nisan’dan itibaren Venezuela’dan petrol ithal eden ülkelere yüzde 25’e kadar gümrük tarifesi uygulamasına olanak tanıyor.
ABD Enerji Bilgi İdaresi (EIA) verilerine göre, 2023’te Venezuela’nın ihraç ettiği petrolün yüzde 68’i Çin tarafından satın alındı. Trump ise ocak ayında göreve döndüğünden beri Çin’e uygulanan tarifeleri zaten yüzde 20 oranında artırmış durumda. Her ne kadar Çin’in Venezuela’dan aldığı petrol, toplam ithalatının yüzde 1’inden azını oluştursa da, Beijing’in bu sevkiyatlardan vazgeçmesi güçlü bir diplomatik ilişkiyi riske atabilir.
Hollanda merkezli finans hizmetleri şirketi ING’ye göre, Venezuela geçen yıl Çin’e yaptığı petrol sevkiyatından 1,05 milyar dolar kazandı. Ayrıca, Beijing’in bu petrol alımını durdurmasının, ABD baskısına boyun eğmek gibi görüneceğini belirten uzmanlar, Çin’in bu durumu kabul etmeye yanaşmayacağını ifade ediyor.
"Çin kesinlikle bir karşılık verecektir" diyen Çin Renmin Üniversitesi Finans Profesörü Zhao Xijun, "Bejing’in kendi çıkarları var ve sadece ABD istiyor diye böyle bir adım atmaz" dedi.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise salı günü yaptığı açıklamada Washington’a "Venezuela’ya yönelik yasa dışı ve tek taraflı yaptırımlarını kaldırması" çağrısında bulunarak, ABD’nin "Venezuela dahil ülkelerin barış, istikrar ve kalkınmasına katkıda bulunacak adımlar atması" gerektiğini vurguladı.
Çin ve Venezuela: 20 yılı aşan stratejik iş birliği
2000 yılından bu yana Çin, Venezuela’nın Amerikan kıtasındaki en güçlü müttefiki konumunda bulunuyor. Pepperdine Üniversitesi’nin 2024 tarihli araştırmasına göre, Beijing bugüne kadar Venezuela’ya 40 milyar dolardan fazla kredi sağladı.
Çin, uluslararası alanda yoğun eleştirilere maruz kalan Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’yu uzun yıllardır savunuyor ve ekonomik krizlerle mücadele eden ülkeye finansal destek sağlıyor. Ancak ABD’nin olası yeni tarife artışları, Çin ekonomisinin temel itici gücü olan imalat sektörü ihracatını daha da zor duruma sokabilir. Morgan Stanley’ye göre, Trump’ın ocak ayında uyguladığı ek yüzde 20’lik gümrük vergileri, Çin’in 2024 yılı GSYH büyümesini 0,6 puan aşağı çekebilir.
Hong Kong Üniversitesi Finans Bölümü Profesörü Chen Zhiwu, "Bu karar Beijing’deki liderler için gerçekten zor bir mesele." değerlendirmesinde bulundu.
Trump’ın yürütme emrinde Maduro yönetiminin politikalarının "ABD ulusal güvenliğine olağanüstü bir tehdit oluşturduğu" öne sürülüyor. Ayrıca, Venezuela merkezli suç örgütü Tren de Aragua’nın bu tehdidi daha da artırdığı iddia ediliyor. Venezuela petrolü ithal eden ülkelere yönelik tarifelerin, halihazırda yürürlükte olan diğer gümrük vergilerine ekleneceği belirtiliyor. Eğer Çin’e bu tarifeler uygulanırsa, Hong Kong ve Makao’nun da aynı yaptırımlara tabi olacağı ifade ediliyor.
Ancak Çin’e yönelik tarifelerin uygulanıp uygulanmayacağı tamamen ABD Dışişleri Bakanı’nın inisiyatifine bırakılmış durumda.
Bazı uzmanlar, Trump’ın 2 Nisan’dan önce geri adım atabileceğini ya da Venezuela petrolü üzerindeki tarifelerin ABD-Çin liderleri arasında yapılacak müzakerelerde pazarlık konusu olmasını isteyebileceğini düşünüyor.
"Bu konu, müzakerelerde ele alınacak birçok başlıktan biri olacak." diyen Zhao Xijun, Washington’un belirli ülkeleri nisan ayında yürürlüğe girecek tarifelerden muaf tutabileceğini de dile getirdi.
ING’nin Çin Başekonomisti Lynn Song ise "ABD’den gelecek ek tarifeler Çin için ciddi bir engel yaratabilir. Ancak tarifelerin ne kadar yükseleceği, ne kadar süreceği ve nihayetinde maliyetin kimin omzuna bineceği konusunda büyük bir belirsizlik var." dedi.
