"Kuşak ve Yol"un bu on yılı boyunca, Çin ve ortak ülkeler, yolsuzlukla mücadelede uluslararası iş birliğini sürekli olarak derinleştirerek, omuz omuza mücadele etti ve çabalarını birleştirdi. Bu süreçte, "Kuşak ve Yol"u temiz bir yol haline getirmek için uluslararası mutabakatı somut, görünür ve elle tutulur iş birliklerine dönüştürdü.
"Dost çevreyi genişletmek, kazan-kazan iş birliği büyütmek"
9 Aralık 2022, 19. Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Günü. O gün yayımlanan Çin Halk Cumhuriyeti ile Suudi Arabistan Krallığı Ortak Bildirisi, "Taraflar uluslararası iş birliğini güçlendirmeyi ve her türlü sınır ötesi yolsuzluk suçuyla mücadele etmeyi kabul eder." gibi içeriklere yer vererek, Çin’in "Kuşak ve Yol"u inşa eden ülkelerle birlikte yolsuzlukla mücadele iş birliğini derinleştirme konusundaki kararlılığını bir kez daha vurguladı.
Yolsuzluk, insanlık tarihinin binlerce yılını kapsayan bir hastalık olarak, bugün hala tüm ülkelerin karşısındaki zorluklardan biridir. Özellikle ekonomik küreselleşme ile birlikte, sınır ötesi yolsuzluklar giderek artmakta ve yolsuzlukla mücadele artık sadece belirli bir ülke veya bölgenin sorunundan ziyade, uluslararası toplumun ortak bir seçimi haline gelmiştir.
İnsanlık için ortak kader topluluğu bayrağını yüksekten tutarak, Çin her zaman küresel yolsuzlukla mücadele yönetiminin aktif bir katılımcısı ve katkıcısı olmuştur. "Hiçbir ülke ve bölge yolsuzluk suçluları ve yolsuzluk fonları için bir 'sığınak' olmamalıdır. Hiçbir yer onların 'suç kaçış cenneti' olmamalıdır." "Yolsuzlukla mücadelede kapsamlı uluslararası iş birliğini güçlendirmek ve yolsuzluk suçlularına karşı caydırıcılığı artırmak gerekmektedir." Çin Komünist Partisi 18. Ulusal Kongresi’nden bu yana, çekirdeğinde Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping olan Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi, yolsuzlukla mücadele uluslararası iş birliğini partinin sıkı yönetimi, parti disiplini ve yolsuzlukla mücadele stratejisinin genel planına dahil etmiş ve bu meseleyi siyasi ve diplomatik bir düzeye taşımıştır. "Kaplanları avlamak", "sinekleri kovalamak" ve "tilkileri avlamak" gibi çok yönlü yaklaşımlar ve operasyonlarla, yolsuzlukla mücadelede etkili bir döngü oluşturulmuş, bu da partinin ve halkın moralini büyük ölçüde artırmış ve geniş bir uluslararası takdir kazanmıştır.
Bu süreçte, "Kuşak ve Yol"un temiz bir şekilde inşa edilmesi oldukça önemli bir noktadır. "Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Beijing Yolsuzlukla Mücadele Bildirgesi"nin, "G20 Yolsuzlukla Mücadele, Kaçırma ve Yolsuzlukla Mücadele Üst Düzey İlkeleri "nin yayımlanması, "Çin-ASEAN Yolsuzlukla Mücadele İşbirliğinin Kapsamlı Bir Şekilde Güçlendirilmesine İlişkin Ortak Bildiri" ve "Temiz İpek Yolu Beijing Girişimi"nin duyurulması, BRICS ülkeleri Malvarlığı İade Uzman Ağı’na katılım ve Birleşmiş Milletler Küresel Yolsuzlukla Mücadele Koordinasyon Ağı’na katılım gibi birçok adım atılmıştır. Çin, "Kuşak ve Yol"u inşa eden ülkelerle iş birliği yaparak, uluslararası kuralları kullanmaya ve bu kuralların oluşturulmasına aktif olarak katılmakta ve etkili ve pratik bir yolsuzlukla mücadele iş birliği platformu kurmayı teşvik etmektedir.
Şu ana kadar Çin, 23 ülke ve 2 uluslararası kuruluş ile yolsuzlukla mücadele iş birliği belgeleri imzalamış ve 37 ülke ve uluslararası kuruluşla imzalanan "Kuşak ve Yol" iş birliği anlaşmalarında yolsuzlukla mücadele ve temiz olma unsurlarını eklemiştir. Bu, "Kuşak ve Yol"un temiz politikalarını ve standartlarını ortak olarak tartışmaya katkıda bulunan Çin’in önerileridir.
Uluslararası hukuk iş birliğini güçlendirmek ve kaçakların peşini bırakmamak
Kasım 2018’de, 13 yıl süren kaçışından sonra, görev suistimali şüphelisi Yao Jinqi, Çin ve Bulgaristan’ın yürüttüğü iş birliği sayesinde başarılı bir şekilde ülkeye iade edildi; Mayıs 2020’de, suçlarından kaçan “kırmızı bülten” kişileri Qiang Tao ve Li Jiandong, Çin ve Myanmar yetkililerinin iş birliğiyle Myanmar’da yakalandı ve Çin’e iade edildi; Aralık 2021’de, Çin Kamu Güvenliği Bakanlığı ve Heilongjiang Eyaleti Denetim Kurulu ve Sırbistan polis makamlarının yakın iş birliği ile "kırmızı bülten" şahsı Fan Jiping ülkeye iade edildi...
Kaçak ve malvarlığı geri alma haberlerine baktığınızda, "ilgili ülkelerin hukuk makamları ile yakın iş birliği" ve "uluslararası hukuk iş birliği" gibi uygulamaların sıkça yer aldığını görebilirsiniz. Bu, Çin’in kaçakları takip etme konusundaki kararlılığını ve suçluların peşini bırakmama azmini yansıtmaktadır. Ayrıca, yolsuzlukla mücadelede küresel bir ağ oluşturulmuş ve uluslararası iş birliği derinleştirilmiştir.
Uluslararası kaçak ve malvarlığı geri alma, sınır ötesi iş birliği gerektirir. Her bir kaçak yolsuzluk suçlusunun yakalanması, genellikle kaçtıkları ülkenin desteği ile mümkündür ve bu, iki veya daha fazla ülkenin ortak çabalarının sonucudur. Ancak, ülkeler arasındaki tarih, kültür, mevcut durum, hukuk sistemleri, adli prosedürler ve yürütme mekanizmaları farklılık göstermekte ve bu da uygulamada birçok zorluk ve engel oluşturmaktadır. Çin, son on yılda, uluslararası hukuk iş birliğini aktif olarak yürütmüş, ekstradisyon, iade, yerel kovuşturma gibi çeşitli yöntemleri kullanarak çok sayıda kaçak yolsuzluk suçlusunu geri getirmiş ve "Kuşak ve Yol" u ortaklaşa inşa eden ülkeleri başta olmak üzere birçok ülke ile daha yakın iş birliği ilişkileri kurmuştur.
Eylül 2018’de, Çin ve Karayip ülkeleri arasında yolsuzlukla mücadele iş birliği toplantısı Grenada’da yapıldı ve "ikili ekstradisyon ve adli yardımı teşvik etme" gibi unsurlar ortak bildirgeye eklendi; Kasım 2021’de, Çin-Afrika İş Birliği Forumu’nun 8. Bakanlar Konferansı, "Dakar Eylem Planı (2022-2024)"ı kabul etti ve ekstradisyon, adli yardımlaşma ve malvarlığı geri alma iş birliği mekanizmalarının iyileştirilmesi gibi konular önerildi… Çin Ulusal Denetim Komitesi ve Çin Dışişleri Bakanlığı gibi kurumların ortak çabaları ile Çin hükümeti, çevresindeki çoğu ülke, Latin Amerika'nın büyük ülkeleri, bazı Afrika ülkeleri ve bazı Avrupa ülkeleri ile toplam 60 ikili ekstradisyon anlaşması imzalamış ve beş kıtayı kapsayan adli iş birliği anlaşmaları ağı oluşturmuştur.
Yurt dışında hukuk dışı bir alan yoktur, yolsuzluk suçlularının suçlarından kaçacak bir yer yoktur. Çin, başarılı kaçak ve malvarlığı geri alma uygulamaları ile uluslararası yolsuzlukla mücadele iş birliğini yönlendirmekte ve bunu uluslararası toplumun yolsuzlukla mücadelede bir bayrağı haline getirmektedir. Bu, farklı ülkelerin ortak bir mutabakat altında iş birliği yaptığı durumlarda, kaçak yolsuzluk suçlularının ortadan kaybolması ve kaçışlarının sona ermesi anlamına gelecektir. Dünya çapında geniş bir ağ içinde, suçluların hiçbir yerde saklanamayacağı ve teslim olacağı bir gerçek olacaktır.
Sınır ötesi yolsuzluk yönetimini derinleştirmek, temiz İpek Yolu'nu güvence altına almak
13 Nisan’da, D887 ve D888 numaralı ilk trenler, Çin’in Kunming Güney İstasyonu ile Laos’un Vientiane İstasyonu arasında karşılıklı olarak çalışmaya başladı. Bu, 3 Aralık 2021’de Çin-Laos Demiryolu’nun tamamının açılmasından sonra uluslararası yolcu trenlerinin resmi olarak seferlerine başlamasını simgeliyor.
Çin-Laos Demiryolu, "Kuşak ve Yol" iş birliği ve ortak projelerinin canlı bir örneği olup, temiz yol inşasının simgesel bir örneğidir. Çin ve Laos’un denetim organları arasında "Temiz Demiryolu İnşaatı"nı içeren bir iş birliği anlaşması imzalanmış, demiryolu inşaatındaki temiz risklere odaklanarak düzenli toplantı mekanizmaları kurulmuş ve iki ülke arasında deneyim paylaşımı yapılmıştır. Çin ve Laos’un ortak çabaları sayesinde, Çin-Laos Demiryolu’nun temiz inşası, demiryolunun sorunsuz bir şekilde çalışmasını güvence altına almıştır.
Temizlik, dünya çapında tüm ülkelerin ortak değer arayışıdır. Çin’in daha fazla şirketi "yurt dışında" aktif hale geldikçe ve büyük projelere katıldıkça, bu şirketlerin yurt dışında yasal ve uyumlu bir şekilde faaliyet göstermelerini sağlamak, sınır ötesi yolsuzluk yönetiminin bir parçasıdır. Örneğin, Çin Hayat Sigortası, finansal denetim ve hukuk uyum gibi denetim güçlerini yurt dışındaki kuruluşlara yayarak bir denetim iş birliği oluşturmakta; Çin İhracat-İthalat Bankası, sınır ötesi yolsuzluk yönetim çalışmaları için bir liderlik grubunu kurmakta ve yurt dışındaki kuruluşlara temizliğe dayalı uyum yönlendirmeleri yapmakta ve 130'dan fazla "Kuşak ve Yol" ülkesindeki 2000’den fazla uluslararası projeye finansman sağlamaktadır.
Temizliği teşvik etmenin ötesinde, "Kuşak ve Yol" temiz projelerini ortaklaşa oluşturmak amacıyla çeşitli önlemler alınmaktadır. Devlet destekli işletmelerin yurt dışındaki kritik pozisyonları, önemli alanlar ve büyük projelerde denetimlerin artırılması, disiplin ve hukuk ihlallerinin ciddi bir şekilde ele alınması, "Temiz İpek Yolu Beijing İnisiyatifi"nin uygulanması ve temiz İpek Yolu’nun mekanizmalara dayalı bir platformunun oluşturulması gibi bir dizi somut önlem alınmaktadır. Bu çabalar, "Kuşak ve Yol" boyunca temizliğin sağlanmasına katkıda bulunmaktadır.
On yıl, bir dönüm noktasıdır ve aynı zamanda yeni bir başlangıcı işaret eder. Geleceğe baktığımızda, Çin’in küresel yolsuzluk yönetimine katkısı kesintisiz olarak devam edecektir. "Kuşak ve Yol"u inşa eden ülkelerle birlikte, daha adil ve makul bir uluslararası yolsuzluk yönetim sistemi kurmaya devam ederek, küresel yolsuzlukla mücadele iş birliği ve ortak kazanç için daha fazla katkıda bulunacaktır.
Zülal Çelik