CGTN Türk Dış Haberler Servisi
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, İran'ın nükleer programıyla ilgili toplantı Çin, İran ve Rusya'nın katılımıyla 14 Mart'ta başkent Pekin'de düzenlenecek. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Zhaoxu'nun başkanlık edeceği toplantıya, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov ve İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi katılacak.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Garibabadi yaptığı açıklamada Pekin’deki toplantının ABD önderliğindeki yaptırım ve baskı karşısında İran’ın “doğuya yönelişini” temsil ettiğini belirtti. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bakeyi ise toplantıda sadece nükleer konuların değil üç ülkenin ortaklaşa yer aldığı BRICS ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) gibi platformlardaki işbirliğinin de gündeme geleceğini söyledi.
BM zirvesine paralel olarak buluşacaklar
Çin, Rusya ve İran’ın yarın Batılı ülkelerin çağrısı ile Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yapılacak İran konulu zirveye paralel olarak Pekin’de toplanacak olması dikkat çekiyor. Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu son olarak İran’ın yüzde 60 oranında uranyum zenginleştirdiğini duyurmuştu. Nükleer silah yapımı için yüzde 90 oranında uranyum saflığına ulaşmak gerektiğine dikkat çeken uzmanlar İran’ın bu konuda kayda değer yol aldığını savunuyor.
İran 2025 yılında ABD, Rusya, Çin, Birleşik Krallık, Almanya ve Fransa ile nükleer anlaşmayı imzalamış ancak Beyaz Saray’a Donald Trump’ın çıkmasıyla birlikte Washington yönetimi anlaşmadan ayrılmıştı. ABD, İran’a karşı “maksimum baskı” politikasına geri dönerken Tahran yönetimi ise nükleer çalışmalarına devam etme kararı almıştı.
Trump’ın derdi sadece nükleer değil: Direniş Cephesi hedefte
ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’a ikinci kez başkan olarak çıkmasıyla birlikte Washington-Tahran hattındaki nükleer gerilimde yeni bir sayfa açıldı. Trump son olarak ABD medyasına verdiği röportajda İran’ın siyasi ve dini lideri Ayetullah Ali Hamanei’ye mektup gönderdiğini belirtmişti. ABD Başkanı mektupta İran’ı müzakere masasına çağırdığını bunun kabul edilmemesi halinde güç kullanacaklarını ve “çok kötü şeyler olacağını” aktarmıştı. İran yönetimi ise ABD’nin tavrının diyalog değil kendi isteklerini güç yoluyla dayatma peşinde olduğunun altını çizerek içinde tehdit bulunan hiçbir sürece dahil olmayacaklarını duyurmuştu.
Washington yönetiminin yaklaşımını eleştiren Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da Trump yönetiminin nükleer anlaşmada konuyla ilgisiz başlıkları gündeme getirmek istediğini söylemişti. Orta Doğu’da ABD ve İsrail’e karşı mücadele eden ve İran tarafından desteklenen Direniş Ekseni’nin hedefe konduğunu belirten Lavrov şunları kaydetmişti:
“Endişe verici olan, Amerikalıların yeni anlaşmada İran’ın Irak’ta, Lübnan’da, Suriye’de ve hiçbir yerde Direniş Ekseni gruplarını desteklememesi yönünde ısrar etmeler. Bunun işe yaracağını düşünmüyorum. İran hariç bütün ülkelerin kendi nüfuzunu yayma hakkına sahip olduğunu söylemek gerçekçi değil.”
Tatbikatın ardından geldi
Pekin’in ev sahipliğindeki nükleer zirvenin Çin, Rusya ve İran arasındaki tatbikatın ardından gelmesi ise dikkat çekiyor. İran’ın ev sahipliğinde başlayan Güvenlik Kuşağı 2025 tatbikatına başta Azerbaycan olmak üzere Kazakistan, Güney Afrika, Irak ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler gözlemci göndermişti.
Hint Okyanusu ve Umman Körfezi’ne açıklan bölgede icra edilen tatbikat bölgede 5. Filo aracılığıyla faaliyet yürüten ABD’ye mesaj olarak yorumlanmıştı. ABD Başkanı Donald Trump, tatbikatlarla ilgili “Bizim tek başına gücümüz onlarından tamamından fazla” yanıtını verirken, Batı basının Washington’ın müttefiklerini terk ederken Küresel Güney ülkelerinin tam aksi yönde işbirliğini artırdığının altını çizmişti.
Çin, Rusya ve İran’ın “Güvenlik Kuşağı 2025” tatbikatlarını izleyen Al Jazeera, yayınladığı analizde “Bu gibi tatbikatlar sadece askeri boyutla sınırlı değil aynı zamanda Batı’nın yoğunlaşan baskısı altındaki katılımcı ülkelerin siyasi ve ekonomik önceliklerinin de örtüştüğünü gösteriyor.” ifadelerini kullandı.