CGTN Türk Dış Haberler Servisi
Çin’de çiftçilerden devlet yöneticilerine kadar 3 bine yakın delege Pekin’de ülkenin yasama organı olan 14. Çin Ulusal Halk Kongresi’nin Üçüncü Oturumu’nda bir araya geldi.
1954 yılında kurulan Çin Ulusal Halk Kongresi, Çin halk kongre sisteminin tepesinde yer alıyor. Ülkenin anayasasına göre tüm düzenleyici, denetleyici birimler yargı ve savcılık organları halk kongreleri tarafından oluşturulur, halk kongrelerine tabidir ve yine bu birimler halk kongrelerine karşı sorumludur.
Çin'in siyasi takviminde önemli bir yer tutan ulusal yasama meclisinin yıllık oturumu, ülkedeki halk demokrasisinin tüm süreçlerine dair bir pencere sunuyor.
Halk Kongresi’nde vekillerin dağılımı
Sayıları 3 bini bulan Çin Ulusal Halk Kongresi’ndeki vekil dağılımını daimi kurum olan Halk Kongresi Yürütme Komitesi belirler. 14. Ulusal Halk Kongresi vekilleri de aralık 2022 ve ocak 2023 arasında ülke genelindeki 35 seçim biriminden 5 yıllığına seçildiler. Bu kişiler işçiler, çiftçiler, teknik personeller ve Parti-hükümet yetkilileri gibi geniş bir ağı temsil ediyorlar.
Çin Ulusal Halk Kongresi’nin dörtte birinden fazlasını kadınlar oluştururken, Çin’deki 55 etnik azınlık grubunun tamamı da temsil hakkına sahiptir. Bununla birlikte Hong ve Makao Özel İdari Bölgeleri ile Tayvan eyaletinde vekiller ile yurtdışında yaşayan Çinliler adına da milletvekilleri Ulusal Halk Kongresi’nin üyeleridir.
Vekillerin seçim süreci
Çin seçim yasalarına göre ilçe ve belde düzeyindeki halk kongrelerinin vekilleri doğrudan halk tarafından seçilmektedir. Bu seçilen kişiler ise ilçe düzeyinin üstündeki halk kongrelerinin temsilcilerini seçme hakkına sahiptir.
Eyaletler, özerk bölgeler ve merkezi yönetime bağlı belediyelerin halk kongreleri kendi temsilcilerini içlerinden seçerler. Silahlı Kuvvetler de kendi vekillerini seçme hakkına sahiptir.
Hong Kong ve Makao Özel İdari bölgeleri tarafından seçilecek vekil sayısı ve bunların seçim yöntemleri ise seçim yasasına göre Çin Ulusal Halk Kongresi tarafından ayrı ayrı belirlenir.
Çin’de seçim bölgelerine ayrılan boş pozisyonun yüzde 20 ile 50 arasında vekil adayı çıkabilmektedir ve seçimler gizli oyla yapılmaktadır.
Çin’de vekillerin görevleri
Çin Ulusal Halk Kongresi ve Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi devletin yasama, önemli konularda karar alma, üst düzey yetkilileri atama, görevden alma ve denetleme yetkilerini kullanır. Faklı düzeylerden seçilen milletvekilleri halkın sesinin duyulması için önemli kanallar arasında yer alır. Milletvekillerinin görevi halkın çıkarlarını savunma ve kendisini ifade etmesini sağlamaktır.
Çin’de milletvekilleri yıllık oturum esnasında hükümetin çalışma raporlarını inceler, yeni döneme ilişkin yasama tasarıları hakkında oy kullanırlar. Çin Halk Ulusal Kongresi’nin oturumları dışında ise vekillerin halkla etkileşime girme, kolluk kuvvetlerinin denetimlerine katılma, önemli ya da acil konularda araştırma yapma sorumluluğu vardır. Bu milletvekillerinden bazıları bulundukları, araştırdıkları konuma göre ya da temsil ettikleri sınıf yahut eyalete göre Çin Halk Ulusal Kongresi Daimi Komitesi’ne de davet edilirler.
Editörün notu: Bu makale Çin Komünist Partisi’nin teorik yayın organı Qiısihi’de yayınlaşmıştır.