2025’te bizi nelerin beklediği aslında 2024 yılında yaşadıklarımız da saklı. 2024 yılına Ortadoğu’daki gelişmeler damgasını vurdu dersek yanılmış olmayız. Kuşkusuz Orta Doğudaki gelişmelerle birlikte Amerikan siyasetinde yaşanan deprem, Biden’ın adaylıktan çekilmesi Trump’ın başkan seçilmesi, Biden’ın ATACMS füzelerinin Rusya topraklarında kullanılmasına izin vermesi, Rusya’n tepkisi ve Ukrayna savaşının gidişatı ve daha önemlisi Pasifik’te ve yaşanan gelişmeler ve Çin’in politikaları 2024’te kendisinden söz ettiren gelişmeler odu. Ukrayna’da ve Orta Doğu yaşanan gelişmelerin Pasifik bölgesindeki artçı etkileri 2025 yılını da etkileyecek gibi görünmektedir.
7 Ekim 2023 te Hamas’ın ve İslami Cihat’ın İsrail’e yönelik başlattığı Aksa Tufanı eylemiyle birlikte İsrail’in yanıt olarak Gazze’ye saldırması ve ardından Gazze’de büyük bir soykırıma imza atması, İsrail’in işlediği bu suçlardan dolayı 2024’te uluslararası düzeyde en yüksek mahkeme olan Uluslararası Adalet Divanı önünde yargılanmaya başlamış ve bu suçu işleyen Başbakan Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Galant’ın Uluslararası Ceza Mahkemesinde yargılanmak üzere haklarında tutuklama kararı verilmiştir.
Ancak ne Adalet Divanı’nın soykırım suçunu işlediğine yönelik tespiti ne de ihtiyati tedbir kararı İsrail’in Gazze’deki katliamını durdurmasına engel olamamıştır. 2024 yılı boyunca İsrail, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin hiçbir kararına uymadığı gibi Birleşmiş Milletler Genel Sekreterini de istenmeyen adam ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler kuruluşundan bugüne tarihinde hiçbir zaman bu kadar aşağılanmamıştır. İsrail ne Birleşmiş Milletler Teşkilatı’na ne onun genel sekreterine ne de Birleşmiş Milletler’ in mevzuatına saygı göstermemiştir. Gerek Birleşmiş Milletler teşkilatı mevzuatı gerekse uluslararası hukuk normlarını hiçe sayan İsrail âdeta uluslararası hukuku ve onun meşru temsilcisi Birleşmiş Milletleri ayaklar altına almış çiğnemiştir. İşin ilginç yanı tüm bu süreçte Birleşmiş Milletlerin mimarı sayılan ABD ise kendi eliyle kurduğu Birleşmiş Milletlerin İsrail tarafından yok edilmesine ses çıkarmamasıdır.
Gazze’de başlayan sürecin ucu İran’a uzanmış, İran Aksa Tufanı eyleminin planlayıcısı olarak Netayahu tarafından ilan edilmiştir. Her ne kadar Biden yönetimi olası bir bölgesel savaşı engellemek adına İran ile İsrail arasında dursa da iki ülkenin birbirlerine karşılıklı füzeler fırlatmasını engelleyememiştir. İran ilk defa İsrail topraklarına füze göndermişti. Ne ilginçtir ki İsrail topraklarına ilk defa füze saldırısı emrini veren İran Cumhurbaşkanı Reisi şüpheli bir helikopter kazasında hayatını kaybetti. İran tarafı helikopter kazası üzerindeki sis perdesini aralayacak hiçbir resmi açıklamada bulunmadı. Kısa bir süre sonra yapılan seçimlerle Reisi’nin yerine İran cumhurbaşkanlığına Pezeşkiyan seçildi. Ancak Pezeşkiyan’ın yemin töreninde misafir olarak davetli olan Hamas lideri İsmail Haniye’nin Tahran’da Devrim Muhafızlarının konuk evinde İsrail tarafından öldürülmesi İran’ın hem İslam dünyasında hem de dünyada prestijine büyük zarar verdi.
Bu süreçte İsrail sadece Gazze ye saldırmakla kalmamış Batı Şeria’yı kuşatmış Batı Şeria’daki kimi Filistinlileri Hamas mensubu olma nedeniyle haksız yere tutuklanmıştır. Dahası, İsrail, Lübnan topraklarını işgal ederek Hizbullah’a yönelik saldırılar düzenlemiş, bu bağlamda Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah öldürülmüştür
2024 yılının en sürpriz gelişmesi ise Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin yıkılması ve Esad’ın ülkeden kaçması olmuştur. 27 Kasım günü muhaliflerin başlatmış olduğu Şam’a yürüyüş 8 aralık da Şam’ın ele geçirilmesiyle sona ermiştir. 2024’ün son günlerinde Şam’da yeni Suriye hükümeti kurulmuştur. Rusya ve İran sessiz sedasız güçlerini Suriye’den çekmiştir.
Orta Doğu’dan bunlar yaşanırken Avrupa’da yaşanan Ukrayna savaşında da önemli gelişmeler olmuştur. ABD’nin yeni seçilmiş başkanı Trump, göreve gelir gelmez Ukrayna savaşını bitireceğini söylemesi ve Zelensky’ye karşı sarfettiği sözler ABD’de mevcut yönetimde rahatsızlık yaratmış ve Biden’ın beklenen o nihai kararı vermesine sebep olmuştur. Biden , uzun menzilli Amerikan füzelerinin Rusya topraklarında kullanılmasına izin vermiştir. Bu gelişmelerin hemen öncesinde Ukrayna’nın Rusya’nın Kursk bölgesini işgal etmesi de savaşı başka bir aşamaya taşımıştır.
2024’te Rusya, İran ile ilişkilerini daha da geliştirmiş, İran, Rusya’ya Şahid-132 Kamikaze dronlarının teslimatını artırmıştır. Rusya, Tataristan’da bir dron fabrikası kurmuştur. Ayrıca, Ocak 2025’te İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Moskova’yı ziyareti sırasında Stratejik Ortaklık anlaşmasının imzalanacağını da duyurulmuştur. İran, 2024 itibariyle Şanghay İşbirliği Örgütü’ne ve BRICS’e tam üye olmuştur.
2024’ün belki en sürpriz gelişmelerinden birisi Putin’in Kuzey Kore ve Vietnam gezileri oldu. Burada imzaladığı stratejik ortaklık anlaşmaları Pasifik bölgesinin jeopolitik geleceğini değiştirir nitelikteydi. Özellikle Kuzey Kore ile yapılan anlaşma ve kurulduğu söylenen asker pakt kendisi kısa bir süre sonra Ukrayna’da gösterdi. Ukrayna’nın işgal ettiği Kursk bölgesine Kuzey Kore’den asker getirildi. Rusya işle Ukrayna’ya karşı yan yana savaşmaya başlayan Kuzey Kore askerleri ABD’nin ve Batı’nın tepkisini çekti. Biden, Rusya’nın bu adımına karşı Zelensky’e ATACMS uzun menzilli balistik füzeleri Rusya topraklarında kullanama izini verdi. Artık Ukrayna savaşı devlerin savaşına dönüşme sürecine girdi. Putin yeni bir balistik füze olan ve sesin 10 kat üzerinde uçtuğu söylenen,5500 km menzili olan ve nükleer başlık taşıyabilen Oreşnik füzesini ilk defa Ukrayna’ya ateşledi. Bu yeni füzeyle Batı’yı tehdit etti.
Tüm bu gürültü içinde çok tartışmalı bir isim olan Donald Trump, ikinci kez ABD başkanı seçildi. Seçilmemesi için ülkede adeta seferberlik ilan edilen ve tüm ana akım medyanın kendisine karşı durduğu ve mevcut yönetimin mahkemeler üzerinden kendisini bertaraf etmeye çalışması ve bir de suikast girişimine maruz kalmasına rağmen başkan seçilmeyi başardı. 2025, her şeyden önce Trump’ın başkanlığında yeni bir dünya olacak mı ? Bunu önümüzdeki yıl göreceğiz…
Hep söylediğimiz gibi şu an için BARIŞ kaf dağının ardında…
Barış Adıbelli
