Zülal Çelik
Her yıl Xizang’da, bu tarihi olay anısına çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Xizang Milyonlarca Kölenin Kurtuluşu Anıtı Müzesi, bu dönüm noktasını belgeleyen en önemli merkezlerden biri olarak dikkat çekiyor. Müzede, Xizang’ın feodal geçmişine ve kölelik sisteminin sona erişi sürecinde yaşanan olaylara ve sosyalist yeni Xizang’ın inşasına dair zengin bir arşiv bulunuyor. Ziyaretçiler, kölelik sisteminde yaşanan insan hakları ihlallerini ve reformlarla birlikte gerçekleşen ekonomik ve toplumsal değişimleri yerinde görme fırsatı buluyor.
Çin’in bölünmez bir parçası olarak Xizang, tarih boyunca Çin’in iç kesimi ile sıkı siyasi ve kültürel bağlara sahipti. 1951 yılında Çin merkez hükümeti ile Xizang yerel hükümeti arasında Xizang’ın barışçıl kurtuluşunu öngören "17 Madde Mutabakatı" imzalandı. Ancak, Xizang’daki feodal yönetici sınıfın bir kısmı bu sürece karşı çıktı ve 1959 yılında vatana hainlik yapan savaşı başlattı. Çin merkez hükümeti bu savaşı bastırarak bölgede demokratik reformları hayata geçirdi. Bu reformlarla birlikte kölelik sistemi kaldırıldı, toprak reformları yapıldı ve yerel halkın sosyal hakları güvence altına alındı. 1965 yılında Çin’in Xizang Özerk Bölgesi resmen kuruldu ve böylece Xizang’ın gelişmesi artık yepyeni bir perde açtı.
Xizang’ın ekonomik kalkınma yolculuğu
Xizang’ın ekonomik büyümesi, bölgedeki istikrar ve refahın önemli göstergelerinden biri haline geldi. 2024 yılı itibarıyla, Xizang’ın bölge içi hasılası 276 milyar 494 milyon yuan olarak kaydedildi ve yıllık yüzde 6.3’lük bir büyüme sağlandı. Ekonomik büyümenin temel taşı olan tarım, sanayi ve hizmet sektörleri güçlü bir ivme kazandı.
Tarım ve Hayvancılık: 2024 yılında Xizang’ın tahıl üretimi ilk kez 1 milyon 100 bin tonu aşarak 1 milyon 129 bin tona ulaştı. Bölgedeki temel tarım ürünü olan arpa üretimi 888 bin ton olarak gerçekleşirken, sebze üretimi yüzde 9.2 artarak 965 bin tona ulaştı. Et üretiminde de önemli bir büyüme yaşandı; sığır, koyun ve domuz eti üretimi yüzde 5.6 oranında artarak 327 bin ton seviyesine çıktı.
Sanayi ve Yatırımlar: Bölgedeki sanayi üretimi istikrarlı bir şekilde büyümeye devam ediyor. Büyük ölçekli sanayi üretimi 2024 yılında yüzde 18.3 artarken, sabit kıymet yatırımları yüzde 19.6 oranında yükseldi. Özellikle 50 milyon yuan üzerindeki projelere yapılan yatırımlar yüzde 39.7 oranında artarak bölgenin sanayi potansiyelini güçlendirdi.
Ticaret ve Tüketim: Tüketim pazarı da güçlü bir toparlanma gösterdi. 2024 yılı boyunca Xizang’daki perakende satış hacmi yüzde 7.2 artarak 94 milyar 344 milyon yuana ulaştı. Kentsel ve kırsal alanlardaki perakende satışlar sırasıyla yüzde 7.0 ve yüzde 8.4 oranında büyüme kaydetti.
Gelecek için stratejik hedefler
2025 yılı, Xizang Özerk Bölgesi'nin 66. yıl dönümü olmasının yanı sıra "14. Beş Yıllık Plan"ın son yılı olması bakımından büyük önem taşıyor. Xizang yerel yönetimi, sürdürülebilir kalkınma stratejileri doğrultusunda, temiz enerji, yeşil sanayi ve kültürel turizm gibi sektörleri daha da geliştirmeyi planlıyor. Ayrıca altyapı yatırımlarına hız vererek bölgenin ulaşım ve enerji ağlarını genişletmeyi hedefliyor.
Xizang, tarihsel dönüşümünü tamamlamış bir bölge olarak, ekonomik kalkınmasını sürdürerek halkının refahını artırmaya devam ediyor. 28 Mart Kurtuluş Günü, sadece yerel halkın geçmişte kölelikten özgürlüğe kavuşmasını değil, aynı zamanda Xizang’ın geleceğe olan kararlılıkla ilerleyişini de simgeliyor.
