CRI Türk Radyo’da Özgür Özbakır’ın sunduğu “Akşam Raporu” programına konuk olan Dumlupınar Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Barış Adıbelli, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden’ın San Francisco’daki görüşmesinş değerlendirdi.
Adıbelli’nin açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:
San Francisco’da tarihi görüşme
“Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden arasında San Francisco’da gerçekleşen görüşme tarihi bir görüşmeydi. Görüşme talebi ABD’den geldi. Xi Jinping, ABD’ye resmi bir ziyarette bulunmadı. Xi, Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu’nun 30. Zirvesi vesilesiyle ABD’de bulunuyor. Resmi bir ziyaret olmamasına rağmen üst düzey bir ağırlama oldu.
“Taiwan, Çin’in kırmızı çizgisi”
Toplantıda konuşulan meselelerin başında Taiwan konusu var. Taiwan, Çin’in kırmızı çizgisidir ve Çin ile Taiwan, eninde sonunda barışçıl bir şekilde birleşecektir. ABD, Taiwan’ı silahlandırdı, Taiwan’ın bağımsızlığına destek verdi ve ‘Tek Çin’ prensibini oldukça esnetti. Çin, bu gelişmelerden rahatsız ve bu durumun sona ermesini talep ediyor.
“Bugünkü tablo Trump’ın eseri”
İki ülkenin ilişkilerindeki olumsuzluk, eski ABD Başkanı Donald Trump’ı eseridir. Bu iki büyük ekonomik güç arasındaki anlaşmazlıklar, küresel ekonomiyi doğrudan etkiliyor. Dolayısıyla diyaloğun yeniden sağlanması son derece önemli.
“Çin’e verilen sözler tutulmadı”
ABD ile Çin arasındaki en büyük problem, güven. Çin’in ABD’ye yönelik güveninde ciddi bir aşınma oldu. Çin, kendisine verilen sözlerin tutulmadığını düşünüyor.
Biden’dan tarihi gaf!
Joe Biden, toplantı sonunda bir gazetecinin ‘Xi Jinping’in diktatör olduğunu söylemiştiniz. Hala aynı görüşte misiniz?’ sorusuna ‘Evet’ yanıtını verdi ve tarihi bir gafa imza attı. Eğer Biden bunu bilerek yaptıysa, Biden’ın üzerinde olan ve Çin ile barış yapılmasını istemeyen başka bir güç var demektir.
“Trump gelirse Biden’ı ararız”
Biden’ın 2024 seçimlerinde kazanamayacağı anketlerde belli ancak yerine gelmesi muhtemel kişi Trump. Eğer Trump gelirse, Çin-ABD ilişkilerinde Biden’ı ararız. Eğer Trump seçilirse, Çin ile ilişkileri kötüleştirecek adımlar atacak ve Pasifik’in askerileştirilmesi için çalışacak.
Görüşmenin küresel ekonomiye etkisi ne olur?
İki ülkenin de çatışmadan uzak bir tavır sergilemesinin küresel ekonomiye önemli etkileri olacaktır. Görüşme, Asya ve ABD borsalarında oldukça olumlu etki yaptı. Olumlu geçen görüşme sonrası tedarik zinciri meselesi ortadan kalkar, çip üretimi gibi problemler biter ve maliyetler düşer.
“Çin, Gazze için savaşa girmez”
Çin, Gazze için ABD ile savaşa girmez çünkü Çin’in dış politika geleneğinde çatışma ve savaş yok; diyalog, müzakere ve diplomatik çaba var. Çin, daha güçlü bir Birleşmiş Milletler olmasını ve sorunların orada çözülmesi gerektiğini düşünüyor.”