Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikası, yükselen kredi faizleri reel sektörün krediye erişemedikleri serzenişleriyle karşı karşıya kalıyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun yılın ilk yarısına ait Fintürk verileri de sektörlerde kredilerin reel olarak artış yaşayamadığını krediye erişimin sınırlı kaldığını ortaya koydu.
Yılın ikinci çeyreğinde ilk çeyreğe göre seçilmiş sektörler arasında en yüksek reel kredi artışı yüzde 37,47 ile finansal kuruluşlarda olurken, sektörlerin takipteki kredi kartı alacakları da aynı dönemde reel olarak yüzde 30,25 büyüdü. Yılsonuna göre ilk yarıda reel kredi artışı yine sınırlı kalırken takipteki kredi kartı reel olarak yüzde 51,02, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 66,85’lik artışa imza attı.
BDDK Fintürk verileri üç ayda bir yayımlanırken burada seçilmiş sektörlerin de illere göre kredileri ve takipteki alacak miktarları yer alıyor. Seçilmiş sektörler gıda, meşrubat ve tütün, inşaat, metal ve işlenmiş maden, finansal kuruluşlar, tekstil ve tekstil ürünleri, toptan ticaret ve komisyonculuk, turizm, ziraat ve balıkçılık, enerji ile denizcilikten oluşuyor. Bu sektörlerin illere göre olan verilerinden toplam kredi bakiyesine ulaşılabiliyor. Yurtdışı hariç tutularak yapılan hesaplamalar sektörlerin kredi ve takipteki alacak değişimini ortaya koyuyor.
En yüksek kredi stoku ticarette
Verilerden yaptığımız hesaba göre Haziran 2024 itibariyle en yüksek kredi stoku 941.93 milyar lira ile toptan ticaret ve komisyonculukta. Onu 852.16 milyar lira ile inşaat, 779.36 milyar lira ile enerji izliyor. Nominal olarak haziran sonunda yani ikinci çeyrek sonunda ilk çeyreğe göre gıda sektöründe kredi artışı yüzde 5,89 olurken iki çeyrek arasındaki yüzde 8,4'lük enfl asyondan arındırıldığında gıdada krediler reel olarak yüzde 2,32 daraldı. Gıdada 2023 sonuna göre nominal kredi artışı yüzde 17,68 iken yüzde 24,73 ilk yarı enfl asyonundan arındırıldığında karşımıza yüzde 18,41 daralma çıkıyor. Geçen yılın aynı dönemine göre yine nominal yüzde 32,89 artan gıdada krediler yüzde 71,6 yıllık enflasyondan arındırıldığında reel olarak yüzde 22,51 azaldı.
Takipteki alacaklarda en iyi performans enerjide ve denizcilikte
Kredilerde çeyreklik, ilk yarı ve yıllıkta daralan sektörlerin takipteki alacakları ise aynı dönemlerde çoğunlukla reel olarak artışa işaret etti. Gıda meşrubat ve içecek sektöründe ikinci çeyrekte takipteki alacaklar ilk çeyreğe göre reel olarak yüzde 7,1, ilk yarıda yüzde 22,22, geçen yıla göre ise yüzde 70,71 geriledi. İnşaat sektöründe de takipteki krediler çeyreklik olarak yüzde 5,56, ilk yarıda yüzde 21,48, yıllıkta yüzde 13,33 daralmaya işaret etti. Metal ve işlenmiş maden sektöründe ise ikinci çeyrekte takipteki kredilerde reel artış yüzde 19,21, ilk yarıda yüzde 18,13, yıllıkta ise yüzde 2,49 oldu.
Finansal kuruluşlar reel olarak her dönemde takipteki alacaklarını azaltmayı başarırken tekstil ve tekstil ürünlerinde reel olarak takipteki krediler ikinci çeyrekte yüzde 3,76, ilk yarıda yüzde 14,16, yıllıkta yüzde 0,81 arttı. Toptan ticaret ve komisyonculukta yine reel olarak ikinci çeyrekte takipteki alacaklarda artış yüzde 3,12 hesaplanırken ilk yarıda reel olarak yüzde 6,05, yıllıkta yüzde 36 düşüş var. Kredilerde en çok daralan turizm sektörü takipteki alacaklarını da küçülten sektör olarak dikkat çekiyor.
Turizmde çeyreklik olarak yüzde 11,97, ilk yarıda yüzde 27,25, yıllıkta yüzde 35,26 takipteki alacaklarda reel olarak daraldı. Ziraat ve balıkçılıkta ilk çeyreğe göre takipteki alacaklar reel olarak yüzde 5,26 artarken ilk yarıda yüzde 2,23, yıllık olarak yüzde 34,65 küçüldü. En sert takipteki alacak düşüşü enerji sektöründe yaşandı. Sektörün çeyreklik olarak takipteki alacaklarının reel daralması yüzde 14,77, ilk yarıda yüzde 33,05, yıllıkta ise yüzde 51,35 oldu. Denizcilik de takipteki alacakta iyi performans gösterdi, çeyreklik daralma yüzde 17,4, ilk yarıda yüzde 28,91, yıllık yüzde 41,08 azaldı.
