Kült yönetmenler arasında sayılan, Mulholland Çıkmazı (Mulholland Drive) ve İkiz Tepeler (Twin Peaks) gibi unutulmaz yapımlara imza atan David Lynch, 78 yaşında hayatını kaybetti.
Sinemanın ve televizyonun en özgün ve etkileyici isimlerinden biri olarak kabul edilen Lynch, hem sanat dünyasında hem de geniş izleyici kitlesi arasında derin bir etki bıraktı.
Peki, David Lynch kimdir? Nerelidir, kaç yaşındaydı ve onu bu kadar özel kılan ne?
İşte David Lynch ile ilgili tüm ayrıntılar...
"Dünyada büyük bir boşluk var"
Ailesi, Amerikalı yönetmenin ölümünü Lynch’in Facebook hesabı üzerinden duyurdu. Açıklamada, "Artık aramızda olmadığı için dünyada büyük bir boşluk var" ifadelerine yer verildi.
David Keith Lynch kim?
David Keith Lynch 20 Ocak 1946'da ABD'de doğdu. Aynı zamanda tanınmış bir ressamdı.Mobilya tasarımları da yapan Lynch, Pennsylvania Güzel Sanatlar Akademisi ve American Film Institute'de eğitim aldı.
Pennsylvania Güzel Sanatlar Akademisi ve American Film Institute'de eğitim aldı. 1977 yapımı siyah-beyaz filmi Eraserhead ile tanındı. Dune ve Blue Velvet ile artan başarısı 1990'lı yılların sonunda yönettiği Kayıp Otoban (Lost Highway) ile doruğa ulaşmıştır. Bunu ardından Mulholland Çıkmazı (Mulholland Drive) ve deneysel kısa filmleri geldi.
Filmlerinde kısık sesli gürültüler, çürümüş nesneler, bozulmuş karakterler ve polarize edilmiş karanlık dünyalar kurgulaması ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Kariyeri boyunca aykırı fikirlerini kendine özgü, nesnellikten uzak ve sembolik anlatımıyla cesurca sinema perdesine yansıtan yönetmenin özellikle 2002 sonrasındaki son dönem filmleri, fazla kişisel olmakla eleştirilmiştir.
Film kurgusu ile Andrei Tarkovsky'nin şiirselliğinden ve Michael Haneke'nin gerçekliği arayışından ayrılan Lynch, Amerikan sinemasının en önemli yönetmenlerinden ve Film Noir akımının önde gelen temsilcilerinden biriydi. Lynch'in filmlerinde hiçbir şey göründüğü gibi değildir. İşlediği temalar, anlatım tekniği ve sık kullanılan rüya/kâbus sekansları "bilinçdışının yönetmeni" olarak nitelendirilmesine neden olmuş ve eserleri daha çok psikanalitik açıdan incelenmiştir.
David Lynch sineması üzerine analitik bir inceleme sunan, Sloven kültür eleştirmeni Slavoj Zizek 'in, "Gülünç Yücenin Sanatı: David Lynch'in Kayıp Otoban'ı Üzerine" adlı İngilizce yapıtı, Om Yayınevi tarafından Savaş Kılıç'ın çevirisi ile 2001 yılında Türkçe olarak da yayınlanmıştır.
2024 yılında kendisine amfizem teşhisi konulan Lynch, bu hastalıktan dolayı yaşamını yitirdi.
Gerçeküstü ve düşsel filmler
1946 yılında Missoula, Montana'da dünyaya gelen Lynch, 1960'larda çektiği ilk filminden itibaren sıradışı ve özgün bir sinematik dil geliştirdi.
Filmlerinin çoğu gerçeküstü ve düşsel nitelikleriyle biliniyordu.
1977'de çektiği ilk ses getiren filmi Eraserhead'de karanlık ve rahatsız edici görüntüler ön plandaydı.
1990'da Wild at Heart (Vahşi Duygular) filmiyle Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ödülünü kazandı.
Lynch, Blue Velvet (Mavi Kadife), The Elephant Man (Fil Adam) ve Mulholland Drive (Mullholand Çıkmazı) filmleriyle kariyerinde üç kez En İyi Yönetmen Oscar'ına aday gösterildi.
1990'larda iki sezonu yayımlanan suç, dram türündeki Twin Peaks (İkiz Tepeler) dizisi, 2015 yılında üçüncü sezonuyla geri döndü.
Yaşam Boyu Başarı Oscar ödülü
2020'de Yaşam Boyu Başarı Oscar ödülüne layık görüldü.
Ölüm haberinin ardından film yönetmeni Ron Howard, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Lynch'i, "kalbini ve ruhunun sesini dinleyen, radikal deneylerin unutulmaz filmlere dönüşebileceğini kanıtlayan zarif bir adam ve korkusuz bir sanatçı" olarak nitelendirdi.
Lynch, Ağustos 2024'te "uzun yıllar boyunca sigara içmesine" bağlı kronik akciğer hastalığı amfizemle mücadele ettiğini açıklamıştı.
Yönetmen, teşhise rağmen "çok iyi durumda" olduğunu ve emekli olmayı "asla" düşünmediğini söylemişti.
Ancak sağlık durumu aylar içinde kötüleşti.
Kasım ayında People dergisinde yayımlanan röportajında, yürümek dahil herhangi bir fiziksel eylemi gerçekleştirmek için oksijen desteğine ihtiyaç duyduğunu anlatmıştı.
