Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelikle 24 Mayıs 1990 tarihli Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü yürürlükten kaldırıldı.
Yeni yönetmelikle tüzükteki Bakanlar Kuruluna atfedilen görev ve yetkiler Cumhurbaşkanına tanımlandı, Cumhurbaşkanlığının görev ve yetkilerine ilişkin usul ve esaslar belirlendi.
Yönetmelik, devletin tüm güç ve kaynaklarını barış halinden seferberlik veya savaş haline, bunların henüz ilan edilmemiş olduğu ancak savaşı gerektirebilecek bir durumun baş gösterdiği gerginlik ve buhran dönemlerine süratle ve etkin şekilde geçirebilmek için hazırlıkların yürütülmesini amaçlıyor.
Yönetmelik ayrıca, seferberlik ve savaş hallerinin ilanı ve kaldırılmasına yönelik duyuru işlemlerini, seferberlik ve savaş hali planlaması kapsamındaki personel ve araç erteleme işlemlerine ilişkin usul ve esasları belirliyor.
Yönetmelikle Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlığına ilişkin görev ve yetkiler de güncellendi.
Cumhurbaşkanlığının yetki ve görevleri
Yönetmeliğe göre, seferberlik ilanının duyurulması Cumhurbaşkanınca yapılacak. Cumhurbaşkanlığı seferberlik ve savaş hali hazırlıkları ile seferberlik ve savaş halinde tüm çalışmaların koordineli yapılmasını sağlamak, mevzuatla verilen görevleri ve Cumhurbaşkanı tarafından verilen diğer görevleri yapmakla görevli ve yetkili olacak.
Cumhurbaşkanı, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma olması, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmez bütünlüğünü içten ya da dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması durumunda genel veya kısmi seferberlik ilanına karar verebilecek.
Kararda, seferberliğin genel veya kısmi oluşu, kısmi seferberlikte kapsayacağı yerler, yürürlüğe gireceği saat ve tarih belirtilecek. Seferberlik ilanı kararı derhal resmi gazetede yayımlanacak, aynı gün TBMM onayına sunulacak. TBMM toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılacak. Seferberlik ilanının duyurulmasında sorumlu makamlarca her türlü iletişim vasıtalarından yararlanılacak. Seferberlik veya savaş ilanı duyurusunda kaymakamlıklar, belediyeler, muhtarlıklar bütün olanaklarını kullanarak her türlü iletişim araçlarıyla seferberlik ilanını bütün köy, mahalle ve en küçük yerleşim birimlerine kadar duyuracak.
Yedek personel kaynağı
Kaldırılan tüzükte "askerlik çağı içinde muvazzaflık hizmetini tamamlamış personel" olarak tanımlanan yedek personel, yönetmeliğin 35. maddesinde "yedek personel kaynağının tespit edilmesi" başlığıyla genişletildi.
Maddeye göre, Türk Silahlı Kuvvetlerine, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığına özel kanunlarla katılan muvazzaf/sözleşmeli subay ve astsubaylar, uzman jandarmalar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erlerden devlete karşı işlenen suçlar hariç, yüz kızartıcı suçlardan 1 yıl veya daha fazla hapis cezası alanlarla disiplinsizlik veya ahlaki durumlardan meslekten çıkarılanlar yedek er kaynağına alınacak.
Ayrıca, olağanüstü hal dönemlerinde çıkarılan olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri veya askeri hakimleri kapsayan 375 sayılı OHAL Kararnamesinin geçici 35. maddesinde belirtilen nedenlerle ihraç edilenler yedek personel kaynağına alınabilecek.
Siber güvenlik önlemleri
Öte yandan, yönetmeliğe "Bilgi güvenliği" başlığı altında siber güvenlik önlemlerine ilişkin düzenleme de girdi.
Buna göre, yönetmelikte görev verilen kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler; elektronik ortamda bilgi paylaşımı esnasında bilgi güvenliği ve siber güvenlik konularında önlemleri almak ve aldırmak, ihtiyaç durumunda işlemlerin aksatılmadan yürütülmesine ilişkin gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamakla yükümlü olacak.
Seferberlik ilanı yetkisi Kanunla 2018'de Cumhurbaşkanına verilmişti
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilmesinin ardından 2018'de, 1983 yılına ait Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu'nda, seferberlik ilanı yetkisine ilişkin 10. maddedeki, "Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, Milli Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra" ibaresi "Cumhurbaşkanı" şeklinde değiştirilmişti.
Kanunun, "Genel ve seferberlik ilanı" başlıklı 10. maddesi, "Savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, ayaklanma olması veya vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın veya ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten ve dıştan tehlikeye düşüren davranışların ortaya çıkması hallerinde, Cumhurbaşkanı genel veya kısmi seferberlik ilanına karar verir. Kararda seferberlik uygulanmasının başlayacağı gün ve saat belirtilir. Bu karar, derhal Resmi Gazete'de yayımlanır ve aynı gün TBMM'nin onayına sunulur. TBMM toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağırılır. Kısmi seferberlik ilanı halinde, seferberlik ilan edilen bölgeler dışında görev verilecek personel, mal ve hizmetlere de yükümlülük uygulanabilir." hükmünü içeriyor.
"Asılsız iddialara itibar etmeyin"
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezinin sosyal medya hesabından söz konusu değişikliğe ilişkin yapılan açıklamada, Resmi Gazete'de yayımlanan Seferberlik ve Savaş Hali Yönetmeliği hakkında bazı basın yayın organlarında ve sosyal medya hesaplarında dezenformasyon oluşturmaya yönelik içerikler paylaşıldığına dikkat çekildi.
Bahse konu yönetmelikle, 2941 sayılı Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu'nun 19'uncu maddesinin başlığında yer alan, "tüzük" ibaresi kaldırılarak, "yönetmelik" olarak yeniden düzenlenmesiyle mevcut hukuki duruma uygunluğunun sağlandığı belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Devlet teşkilatı ve Milli Savunma Bakanlığı teşkilatında meydana gelen değişikliklere uyumu sağlanmıştır. Seferberlik ve Savaş Hali Tüzüğü, Türk Silahlı Kuvvetleri Lojistik Seferber Olma Hazırlıkları Yönetmeliği, Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Seferberliği Yönetmeliği ve Yedek Personel Erteleme Yönetmeliği olmak üzere dört ayrı düzenleyici işlemin tek mevzuat olarak daha kapsayıcı ve çağın gerektirdiği ihtiyaçları karşılayabilecek şekilde düzenlenmesi sağlanmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda yürürlüğe giren yönetmelikle ilgili asılsız iddialara itibar etmeyiniz."