2014 yılında, sosyalist piyasa ekonomisi kurma kavramı yirmi yıldan fazla bir süre önce tanıtılmış olmasına rağmen, iş yapmanın zorlu bir girişim olmaya devam ettiği görülüyordu. Tianjin Halk Kongresi'nden bir milletvekili, bir yatırım projesinin arazinin temin edilmesinden tüm idari onay prosedürlerinin tamamlanmasına kadar, 30'dan fazla devlet onayı ve 100'ün üzerinde mühür gerektirdiğini açıkladı. Tüm sürecinde en az 272 iş günü sürdüğünü belirtti.
Ulusal müzede sergilenen 109 mühür, Çin'in kurumsal reformu derinleştirme kararlılığını ortaya koydu. Çin Devlet Konseyi, iş dünyasına kolaylık sağlamak amacıyla yıllar içinde binden fazla kalem için idari onay yetkisini iptal etti ya da alt düzey yetkililere devretti ve merkezi hükümetin onayına tabi yatırım kalemlerinin sayısını yüzde 90'ın üzerinde azalttı.
Reformun derinleştirilmesi neden önemli?
Çin 1978 yılında reform ve dışa açılma sürecini başlattı. Geçtiğimiz 46 yıl içinde Çin, yoksul ve az gelişmiş bir ekonomiden dünyanın en büyük ikinci ekonomisine dönüştü.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping 2023 yılında düzenlenen bir sempozyumda yaptığı konuşmada "Reform ve dışa açılma, Çin'in çağı yakalayabilmesinin en önemli nedenidir" dedi. Xi, "Çin'in modernleşmesini teşvik etmek için reform ve dışa açılmayı daha da kapsamlı bir şekilde derinleştirmeli, toplumsal üretici güçleri sürekli olarak özgürleştirmeli ve geliştirmeli, toplumsal canlılığı serbest bırakmalı ve arttırmalıyız." ifadesini kullandı.
Çin, Pazartesi günü Beijing'de Çin Komünist Partisi 20. Merkez Komitesi'nin üçüncü genel kurul toplantısına başladı. Toplantı, reformun daha kapsamlı bir şekilde derinleştirilmesi ve Çin modernleşmesinin ilerletilmesi konularına odaklanacak.
Çin Sosyal Bilimler Akademisi'nde araştırmacı olan Wang Chunguang, Çin'in reform sürecinde artık "derin su" bölgesine girdiğini, önceki reformların azalan etkinliği, gelecekteki reformun belirsiz yolu ve değişen uluslararası ilişkiler gibi eskisinden daha karmaşık ve acil görevlerle karşı karşıya olduğunu söyledi. Toplum, ekonomi, kültür ve siyaset alanlarındaki çeşitli zorlukların daha fazla reform yoluyla ele alınmaması halinde Çin'in modernleşmesi önemli ölçüde kısıtlanacak.
Wuhan Üniversitesi'nde doçent olan Fan Weiqing, dünya çapında yeni bir bilim-teknoloji devrimiyle endüstriyel dönüşüm süreci şekillenirken ve bilim-teknoloji rekabeti şiddetlenirken, reformun derinleştirilmesinin Çin'in teknolojik inovasyonu için de hayati önem taşıdığını ve bunun ülkenin geleceği için "belirleyici" olduğunu söyledi.
Xi, "Çin'in daha da gelişmesinin önünde duran bir dizi çelişki ve zorluğu çözmek için reform ve dışa açılmayı derinleştirmeliyiz." dedi. Xi reformun derinleştirilmesine büyük önem veriyor. Kendisinin 2012 yılında Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri olarak göreve gelmesinden bir yıl sonra merkezi hükümet, Çin özelliklerine sahip sosyalist sistemi iyileştirme ve geliştirme ve Çin'in yönetim sistemini ve kapasitesini modernize etme hedefleriyle reformu kapsamlı bir şekilde derinleştirme kararı aldı.
Çin reformu nasıl derinleştiriyor?
Reform kararından bu yana Çin liderliği genel reformu derinleştirmek için bir yol haritası ortaya koydu. Ülke ayrıca parti ve devlet kurumsal reformu, kırsal arazi reformu, kamu iktisadi teşebbüsü reformu, mali reform, yeşil dönüşüm ve sağlık sistemi reformunu kapsayan 3 binden fazla reform planını uygulamaya geçirdi.
Bu reformların arasında ekonomik reformlar en merkezi odak noktasıdır. Xi Jinping, kaynak tahsisinde piyasanın "karar verici" rolü oynamasını savunmuştur; bu, politikada bir ayarlama sinyali olarak değerlendirilmiştir çünkü önceki resmi açıklamalarda "karar verici" terimi "temel" bir rolü ifade etmekteydi.
Xi'nin talimatıyla Çin, özel işletmelere yardımcı olmak üzere bir özel ekonomi geliştirme bürosu kurarak özel işletmelerin finansmanını kolaylaştırmak için mali reformları teşvik etti, modern işletme sistemini daha da iyileştirmek için devlete ait işletme (SOE) reformunu ilerletti ve pazara erişim için negatif liste sistemini uygulayarak listede açıkça yasaklanmayan alanlara girişe izin verdi.
Reformların sonuçları oldukça dikkat çekiciydi. 2020-2022 yıllarını kapsayan bir SOE reformu eylem planı, 165 binden fazla devlet teşekkülünü anonim şirketler veya paylı şirketler haline dönüştürdü ve yaklaşık 38 bin SOE yönetim kurulları kurdu. 2012'den 2023'e kadar, Çin'deki özel işletme sayısı dört katından fazla arttı ve özel işletmelerin toplam işletmeler içindeki oranı yüzde 80'in altından yüzde 92'nin üzerine yükseldi.
2020 yılında yayımlanan bir Dünya Bankası raporu, Çin’in sürekli ve güçlü reformları sayesinde iş ortamında benzeri görülmemiş bir iyileşme yaşadığını belirtti ve iki yıl üst üste dünya çapında en iyi on reformcudan biri olarak yer aldı.
