Kissinger hayatını kaybetti: Ölümü Çin’de nasıl yankılandı?

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarihinin en büyük dış politika aktör ve düşün insanları arasında yer alan eski Ulusal Güvenlik Danışmanı ve Dışişleri Bakanı Henry Kissinger 100 yaşında hayatını gözlerini yumdu.

Henry Kissinger’ın ölümü Çin’de üzüntüyle karşılandı. ABD ve Çin arasındaki normalleşmenin mimarları arasında yer alan Henry Kissinger’ın 1971 yılında Beijing’e yaptığı ziyaret taraflar arasındaki buzların eritilmesinde ilk adım olarak kayıtlara geçmiş ve 1972 yılında dönemin ABD Başkanı Richard Nixon Çin’e resmi bir gezi düzenlemişti. Nixon’ın Çin gezisi Shanghai Bildirisi ile taçlanmış ve ilişkilerin çerçevesi bu metin kayıt altına alınmıştı. Kissinger Nixon’ın ziyaretini “Sıradan bir el sıkışma değil yeni bir çağın başlangıcı” olarak tanımlamıştı.

Washington’ın yönetiminin 1971 yılında “Tek Çin ilkesini benimsemesi ve Taiwan’ın Çin'in ayrılmaz parçası olduğunu kabul etmesi” 1979’da ABD’nin Çin’i resmen tanımasına giden yolun en önemli köşe taşıydı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in ABD Başkanı Joe Biden’a Kissinger’ın ölümü nedeniyle taziye mektubu göndereceğini duyurdu. Wang “Kissinger Çin halkının eski dostudur.” dedi.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcülerinden Hua Chunying de sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada “Uluslararası devlet adamı ve mükemmel bir diplomat olan Dr. Kissinger’ın vefatından büyük bir üzüntü duyuyoruz. Çin ile yapıcı ilişkileri başlatmak ve inşa etme yönündeki tarihi çabaları her zaman hatırlanacak. Onun vizyonu ve bilgeliği Pasifik’teki ve dünyanın her yerindeki insanlara ilham vermeye devam edecek” ifadelerini kullandı. Hu Chungying yayımladığı iletide Kissinger’ın “Birlikte çalışırsak sadece ülkelerimiz için değil aynı zamanda insanlık içinde harika işler başarabiliriz.” sözlerini anımsattı.

Çin’in ABD Büyükelçisi Xie Fendg ise Kissinger’ın ölümüne dair “Dr. Kissinger’ın 100 yaşında vefat ettiğini öğrendiğim zaman derinden bir şok geçirdim ve üzüldüm. Nancy ve ailesine en derin başsağlığı dileklerini sunuyorum. (Vefatı) hem ülkelerimiz hem de dünya için çok büyük bir kayıptır. Tarih asırlık şahsın Çin-ABD ilişkilerine neler yaptığını hatırlayacak ve o çok değerli bir eski dost olarak Çin halkının kalbinde her zaman canlı kalacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.

Çin-Brezilya ilişkileri, kader birliği dönemine girdi

Bununla birlikte Çin’in İngilizce yayın yapan Global Times gazetesi Çinli yurttaşların Kissinger’ın ölümünden dolayı üzüntü duyduklarını dile getirdi. ABD’nin New York Times gazetesi de Çin’de sosyal medyada en çok konuşulan konuların başında Kissinger’ın geldiğini okurlarına duyurdu.

ABD ping pong takımının 1971’in nisan ayında Çin’e yaptığı dostluk ziyaretinden 3 ay sonra Beijing’e ayak basan ve bu nedenle “ping pong diplomasisinin” kurucusu olarak tanınan Kissinger güncel uyarıları ile de dikkat çeken bir figürdü.

100 yaşında 100’den fazla kez Çin’i ziyaret eden Kissinger, mart ayında el Mundo gazetesine yazdığı makalede “Yeni bir Soğuk Savaş, ilkinden daha tehlikeli olur” uyarısında bulunmuştu. Kissinger mayısta ise Alman Die Zeit gazetesine verdiği mülakatta ABD Başkanı Joe Biden’ı kırk yıldır tanıdığını belirterek “Siyasi geleceği Çin ile ilişkilere bir çözüm bulup bulamayacağına veya en azından çabalamasına bağlı.” diye konuşmuştu.

Kissinger, kaleme aldığı Dünya Düzeni isimli kitapta Çin’in yükselişi şöyle açıklıyordu:

“Çin'in 21.yy'daki üstün konuma yükselişi yeni bir şey değildir. Tarihi kalıpların yeni baştan yaratılmasıdır. Bu kez farklı olan, Çin'in hem kadim bir uygarlığın mirasçısı hem de Vestfalya modelinde çağdaş büyük bir güç olarak geri dönmesidir."

Henry Kissinger son olarak Çin’i temmuz ayında ziyaret etmiş ilk kez yarım asır önce kabul gördüğü Diayutai Konuk Evi’nde ağırlanmıştı. Ev sahibi Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Kissinger’a “eski dost olarak seslenmiş” ve “Çin-ABD ilişkilerinin gelişimine, halklar arsındaki dostluğun güçlendirilmesine yaptığınız tarihi katkıyı unutmuyoruz.” demişti.

Çin lideri Xi, 100 yaşına giren Kissinger’ın 100’den fazla kez ülkesini ziyaret ettiğini anımsatarak gelinen noktada Washington ve Beijing’in kritik bir noktada olduğunu söylemişti. Xi “Çin ve ABD bir kez daha kritik bir yol ayrımında. Bu yol ayrımı iki tarafından hangi yöne gideceğine karar vermesini gerektiriyor. Çin ve ABFD birbirinin başarısına ve refahına yardım edebilir ve karşılıklı saygı, barış içinde bir arada yaşama ve kazan-kazan iş birliği üç kilit prensiptir.” İfadelerini kullanmıştı.

Kissinger ise Çin ve ABD ilişkilerine “Tek Çin” ilkesine saygı duyurularak Shangai Bildirisi uyarınca devam edilmesi gerektiğinin altını çizmişti.