TBMM Genel Kurulunda, bütçe üzerindeki konuşmaların ardından soru-cevap bölümüne geçildi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 6 Şubat depremleriyle Karadeniz'deki fırtınada hasar gören balıkçı barınakları ile ilgili çalışma yürüttüklerini belirtti.
Depremde hasar gören Hatay Havalimanı'nın hemen yakınında 4 yer tespiti yaptıklarını ancak hiçbirinin havalimanı kriterlerine uymadığını ifade eden Uraloğlu, "Mevcut yerdeki kodu yaklaşık 4,5 metre yükselterek aynı yere yapacağız. Çünkü burada başka bir alternatif yok maalesef." dedi.
Uraloğlu, Türk boğazlarından geçen gemilerden alınan "Altın Frank" miktarının artırıldığını dile getirerek, 35 milyon dolar olan gelirin bu vesileyle yıllık 185 milyon dolara çıktığını kaydetti.
Önemli sanat yapıları denilen köprüler, viyadükler, tünellerle ilgili depreme dair çalışmaların yürütüldüğünü ve iyileştirmeler yapıldığını anlatan Uraloğlu, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün askı halatlarının 236'sının yenilendiğini, 4'ünün de önümüzdeki günlerde yenileceğini söyledi. Uraloğlu, ulaştırma yapılarının, olası bir depremde "aort damarları gibi çalışacağını" vurguladı.
Uraloğlu, Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren hattını 2026 sonu ya da 2027 yılında tamamlamayı planladıklarını dile getirdi.
Yap-işlet-devret projelerinin hem bir yapım hem de finansman modeli olduğuna işaret eden Uraloğlu, her ikisinin de bir arada düşünülmesi gerektiğini söyledi.
Yapılacak yolun önce maliyetinin, sonra Türkiye'nin kredibilitesinin, sonra da hangi garantiler verilirse o yolun yapılacağının hesaplanacağını belirten Uraloğlu, şöyle konuştu:
"Yapım döneminde devletin cebinden para çıkmaz ama işletme döneminde mutlaka garanti vermemiz gerekir. Çünkü bu, yabancı sermaye girişi olduğu için bunu vermediğiniz takdirde böyle bir yatırım alamazsınız. Osmangazi Köprüsü'nün, 426 kilometre otoyolu da kattığımızda 6,9 milyar dolar sadece yapım maliyeti vardır. Bunun finansmanını, 15 yıllık da işletme süresini kattığınız zaman bu yaklaşık 13 milyar dolar gibi bir rakama tekabül ediyor. Bizim verdiğimiz garanti ise yaklaşık 12,5 milyar dolar civarındadır. Hesabı bu şekilde yapmamız lazım. Çanakkale Köprüsü yine 101 kilometre otoyolla beraber yapılmıştır. Oradaki yapım maliyeti de 2 milyar 537 milyon avrodur."
Zafer Havalimanı ile ilgili eleştirileri de yanıtlayan Uraloğlu, "Bazı olağanüstü durumlarda bunlar can simidi gibidir. Bugün yeterince kullanılmıyor olabilir ama yarın bunlara ihtiyacımız olacaktır. Bu planlamayı doğru yapmak lazım." değerlendirmesinde bulundu.
Ankara-Kırıkkale-Delice otoyolunun teklif çıkmadığı için 3 defa ertelendiğini ifade eden Uraloğlu, "Şimdi 3 tane teklif geldi. Biz de bu tekliflerden en ekonomik olana ihaleyi yaptık. İhalelerde gerekli rekabet de sağlandı." dedi.
"Sudan'da araziler tahsis edilmedi, proje hayata geçmedi"
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Bakanlığa personel alımına ilişkin soruya karşılık, "982'si ziraat mühendisi olmak üzere 1422 mühendis; ayrıca veteriner hekim, destek personeli, büro personeli, tarım işçisi ve diğer unvanlarda 5 bin 736 olmak üzere 7 bin 158 personel alımı yapılacaktır." ifadesini kullandı.
Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı çiftçi sayısının, 2019'da 2 milyon 83 bin 22 iken, bugün itibarıyla 2 milyon 245 bin 526 olduğunu ifade eden Yumaklı, ÇKS ile ilgili düzenlemenin bu rakamı artıracağını söyledi.
Kırsal kalkınma programlarında gençlere yönelik ilave hibeleri anlatan Yumaklı, öte yandan TARSİM'de, sübvansiyonlu kredilerde gençlere indirim yapıldığını belirtti.
Yumaklı, 2001 öncesinde ortalama yıllık 124 bin hektar alanın tarım dışına çıkarılırken, günümüzde bu miktarın yıllık 15 bin hektara indiğini kaydetti.
Bakan Yumaklı, Sudan'da tarım arazileri kiralanmasına yönelik soruya, "Sudan'da araziler tahsis edilmediği, karşı taraf yükümlülüğünü yerine getirmediği için proje hayata geçmemiş, üretim yapılmamış, herhangi bir kaynak aktarılmamıştır. Şirketin Sudan'da herhangi bir yatırımı yoktur, kamu zararı oluşmamıştır." yanıtını verdi.
Muhalefet milletvekillerinin laf atması üzerine de Bakan Yumaklı, "Bu mantıkla gidersek hiçbir Ar-Ge projesini yapmamamız gerekir." dedi.
"'Saman bile ithal ediyor' demek, hakikaten üzücü"
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, "saman ithalatı" eleştirilerini yanıtlarken, "Biz rakamları söylemekten usandık artık. Kendi adıma hicap duyuyorum. Ülkemizdeki hayvancılığın yem olarak kullandığı saman miktarı 18 milyon ton, üretimimiz 24 milyon ton. Çeşitli amaçlarla üretime kıyasla kayda değer olmayan ithalat konusunu 'saman bile ithal ediyor.' demek, hakikaten üzücü. 2022'de 3 bin 665 ton ihracat, 217 ton ithalat yapılmış. 2023 yılının 10 ayında 3 bin 699 ton ihracat, 234 ton ithalat yapılmış. Bence artık bu tartışmanın bitmesi gerekir." değerlendirmelerinde bulundu.
Türkiye'nin 14,6 milyon hektar mera varlığı bulunduğunu dile getiren Yumaklı, Bakanlıkça yasaklanan mera, yaylak, kışlak olmadığını ancak zaman zaman bazı alanların "geçici özel güvenlik bölgesi" ilan edilebildiğini anlattı.
Sertifikalı tohum üretiminin, 2002 yılında 145 bin tonken, şu anda 1,4 milyon tona yükseldiğini vurgulayan Yumaklı, "Sertifikalı tohumun yüzde 97'si yurt içinde üretiliyor. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002'de yüzde 31 iken, şu anda yüzde 137." ifadelerini kullandı.
Toplam sulama alanının 2002'ye kadar 47,9 milyon dekarken, 2023 yılı sonu itibarıyla 71 milyon dekara yükseltildiğini dile getiren Yumaklı, sulama yatırımlarının devam ettiğini anlattı.
Konuşmaların ardından Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile bağlı kurumların 2024 yılı bütçeleri kabul edildi.
TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder, birleşimi saat 11.00'de toplanmak üzere kapattı.