Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Hotan yeşim taşı, Çin yeşim taşı kültürünün en önde olanı ve tipik temsilcisidir .Qing Hanedanlığı(1644-1911) sarayının sahip olduğu Hotan yeşim taşından tarihi eserler, tarih boyunca Çin medeniyetinde bir çok etnik halkın nasıl uyum içinde olduklarına, ve birbirleriyle ilişkilerindeki kültürel alışverişe, değişime ve bütünleşmesine tanık olmuştur.
Yuan Hanedanlığı'na(1271-1368) ait yeşim taşından yapılmış Ejderha başı şeklinde kulpa sahip kap
Sergide, Han Hanedanı’na (M.Ö. 202-220) ait, kötü ruhları kovmakla görevli Bixie adlı Hotan yeşim taşından bir oyma eseri, Song ve Yuan Hanedanlıklarına ait beyaz yeşim taşından yapılmış şakayık desenli bir kap, Yuan Hanedanı’na ait Ejderha başı şeklinde kulpa sahip kap, İmparatoru Qianlong’un yazdığı, yeşim taşın üretiminden ve saraya sunuluşunu konu alan şiirinin oyulduğu, yine yeşim taşından yapılmış dağlar desenli eser, Qianlong’un belirlediği 25 hazine arasında ilk sırada yer alan Qing Hanedanlığı Mühürü de dahil olmak üzere, Yasak Kent’in hazineleri konumundaki Hotan yeşim taşı mirasları arasından 258 değerli eser sergileniyor. Eserler arasında yeşim taşından yapılmış ritüel eşyalar, kırtasiye, yaşam eşyaları, süs eşyaları, kitaplar, Budist heykeller olmak üzere 130 adet ürün de ilk kez izleyicilerle buluştu.
Bu sergi, Çin ulusunun yeşim taşı kültürünü ve Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nin hikayesini anlatmayı, yeşim taşının madencilik sürecini, görgü kurallarını, çok işlevli kullanımını ve üretim süreci ayrıntılarını canlı bir şekilde sergilemeyi ve yeşim taşının saray yaşamındaki konumunu yeniden gözler önüne sermeyi amaçlıyor. Sergide ayrıca sergi ürünlerinin tarihi ve kültürel arka planına ilişkin, daha aydınlatıcı olması amacıyla, “Kunlun Dağları Yeşimtaşı “ tanıtım filmi yayınlanıyor.
Arkeolojik kazılar, Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nde yeşim taşı madenciliğinin en erken Neolitik Çağ’a kadar uzandığını kanıtlıyor. Han Hanedanı’ndan bu yana, Xinjiang’ın güneyindeki Hotan kentinde keşfedilen yeşim taşı Merkezi Ovalara gönderilirken, Tang Hanedanı'ndan (618-907) Song Hanedanı dönemine kadar tarihi İpek Yolu’nda ulaşım koşullarının daha da kolaylaştırılmasıyla, önemli bir ticaret ürünü haline gelmişti.
Ming ve Qing Hanedanı döneminde, sarayda kullanmak için yeşim taşından eşyaların kalitesinde belirgin bir artış sağlanırken, özellikle Qing Hanedanı sarayında yeşim taşından eşyaların kalitesi daha önce benzeri görülmemiş bir ilerleme kaydetti. Üretim kapasitesi de çok yüksek seviyeye ulaşırken, buna paralel olarak yeşim malzemelerine yönelik talep de bir hayli yükseldi. Xinjing’da üretilen yeşil yeşim, beyaz yeşim ve Zümrüt taşı mükemmel kaliteye sahipken, Qing Hanedanı sarayı için yeşim malzemelerinin ana kaynağı haline gelmiştir. Taşlar her yılın ilkbahar ve sonbahar aylarında saraya hediye edilirmiş.
Qing Hanedanlığı’na ait 12 aya temsilen yapılan beyaz yeşim taşı
Daha önce, Yasak Kent Müzesi’nin koleksiyonundan yeşim taş eşyaları Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nde çok kez sergilenmişti. Eylül 2021’de Yasak Kent Müzesi’nin “Bol Servetle Dolu Saray-- Qing Hanedanı Sarayı’ndaki Ritüeller ve Yaşam” sergisi, Xinjiang’ın Tumşuk şehrindeki Xinjiang Tunken Tarihi Müzesi’nde, Temmuz 2023’ te ise “Gelişen bir Çağdan Hazineler – Yasak Kent Müzesi’nin Koleksiyonundan Qing İmparatorluğu Yeşim Taşları” sergisi, Xinjiang Müzesi Saray Salonu’nda sergilendi. Çin’in farklı etnik gruplardan oluşan toplumsal yapısına ve kadim Çin devletinin oluşumuna ve gelişimine tanıklık etmiş olan sergilenen eşyalar tarih boyunca Çin’deki çeşitli etnik gruplar arasındaki yakın bağları çok net olarak gösteriyor.
“Kunlun Dağları’ndan Yeşimtaşı----Qing Sarayı’ndaki Hotan Yeşim Taşı Kültürü Üzerine Özel Sergi” sinin kapıları 4 Ocak 2026’ya kadar, bir yıl açık kalacak.
