Gökhun Göçmen
İsrail’in Gazze’ye dönük tarihin en büyük sivil kayıplarından birine neden olan saldırıları devam ederken Filistin halkının meşru mücadelesine destek veren devletler diplomatik çabalarını sürdürüyor. Kısa vadede ateşkes, insani yardımların bölgeye ulaştırılması, esir takası ve uzun vadede iki devletli çözümü savunan bu çabaların bir diğer parçası ise Filistinli örgütlerin tek çatı altında toplanması.
Orta Doğu’daki sorunların merkezinde Filistin halkına yapılan “tarihsel haksızlık” olduğunu söyleyen Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Al Jazeeta’ya verdiği yazılı mülakatta 1967 sınırlarına dayanan Filistin devletinin kurulmasının önemine dikkat çekti. Wang “Çin’in Filistinli örgütlerin diyaloglar aracılığıyla birleşmesini sıkı biçimde desteklediğini” vurguladı.
Çin’den gelen açıklamalar
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, röportajında bu konuda Beijing yönetiminin attığı adımlara ilişki bilgi vermezken uluslararası basında Hamas ve el Fetih yöneticilerinin Çin’de buluştuğu iddia edildi. Arab World Press sitesinin haberine göre Hamas’ı temsilen Siyasi Büro Başkanı Musa ebu Marzuk ile diğer yüksek düzeyli yöneticiler Halil el Hayya ve Hüssam Bedran masada yer alırken, Fetih adına heyette Merkez Komite ve Filistin Kurtuluş Örgütü Yürütme Komitesi üyesi Azzam el Ahmed, Samir el Rifai yer alacak. Nikkei Asia sitesi Çinli diplomat Wang Keijian’ın geçen ay Katar'da Hamas şefi Haniye ile bir araya geldiğini anımsattı.
Günlük basın toplantısında soruları yanıtlayan Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, buluşmayı doğrulamaktan ya da yalanlamaktan kaçınırken “Filistin Ulusal Otoritesinin güçlendirilmesini ve tüm Filistinli grupların istişare yoluyla uzlaşmaya varmasını, dayanışmayı artırmasını destekliyoruz.” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Aşılması gereken sorunlar var
Al Arabia kanalına konuşan Fetih Sözcüsü Münir el Yakup buluşmayı doğrularken nihai birleşme kararı için erken olduğu öngörüsünde bulundu. CGTN Türk’ün sorularını yanıtlayan Filistin direniş hareketini yakından takip eden gazeteci Muin Naim de Hamas’ın hali hazırda İsrail ile yapılan müzakereleri Fetih de dahil olmak üzere tüm örgütlerle birlikte yürütmesinin kapsayıcılık sinyali olduğunu ancak kısa vadede bir sonuç beklemediğini dile getirdi. Naim’e göre Filistin Devlet Başkan Mahmud Abbas’ın 28 Nisan’da Suudi Arabistan da yaptığı “İsrail’in tam güvenlik hakkı vardır” açıklaması hayal kırıklığını beraberinde getirdi. “Fetih meseleyi maalesef çözmekten yana değil” değerlendirmesinde bulunan Filistinli gazeteci başta seçimler olmak üzere çok sayıda zorlu başlığın olduğunun altını çizdi. Naim, Hamas’ın Çin’i ziyareti etmesine dair ise “Çin bir süredir Orta Doğu’da rol oynamak istiyor ve bu Hamas’ın onları ziyareti bu nedenle önemli.” diye konuştu.
Türkiye de birleşmenin mimarlarından olmak istiyor
Filistin sorunun nihai çözümünün 1967 sınırları içinde başkenti Doğu Kudüs olan Birleşmiş Milletler’e tam üye bir Filistin devletinin kurulmasından geçtiğini vurgulayan Türkiye de Hamas ve Fetih arasındaki uzlaşmanın mimarı olmak isteyen ülkeler arasında. Türkiye ve Çin’in Filistinli örgütlerin uzlaşı çabalarını koordineli olarak mı destekledikleri bilinmese de Hamas yöneticisi Halil el Hayya, Beijing’e gitmeden bir gün önce İstanbul’da temaslarda bulunmuştu.
Associated Press’e konuşan Hayya, Hamas'ın 1967 öncesi sınırları boyunca bağımsız bir Filistin devletinin kurulması koşuluyla silahsızlanmaya ve siyasi partiye geçmeye hazır olduğunu da ifade etmişti.
Türkiye son olarak 2023 yılının sonunda Hamas ve Fetih yöneticilerini bir araya getirmiş, görüşmelere katılan Salih el Arurri daha sonra İsrail tarafından Lübnan’da düzenlenen suikast sonucu yaşamını yitirmişti.
ü
