Liu Barış
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, zirvede yaptığı konuşmada, “Günümüzde çalkantılı bir döneme giren dünyanın kritik bir seçim yapmasının zamanı geldi. Dünya, ya kargaşa ve huzursuzluğun hakim olmasına izin verecek ya da barışçıl gelişme yönünde yeniden doğru bir yola dönecek.” dedi.
Peki, bu bağlamda BRICS nereye gidecek? Genişletilmiş BRICS iş birliği, insanoğluna nasıl yeni bir perspektif sunuyor? Bunlar; BRICS üyesi ülkelerin olduğu kadar, BRICS ile iş birliğine yoğun ilgi gösteren Küresel Güney ülkeleri için de mutlaka yanıtlaması gereken sorulardır.
Tayland’da yayın yapan Channel 3 televizyonunun kıdemli sunucularından Praweenamai Baicloy yazdığı makalede, Küresel Güney’in dayanışma içinde, kendi gücüne dayanarak geliştirdiği çağın ana eğilimi olan BRICS mekanizmasının etkisinin sürekli olarak yükseldiğini ve örgütün çekiciliğinin arttığını savundu.
Bu yılın Haziran ayında BRICS üyesi ülkeler, bir oylama yaparak örgüte yeni üye kabulünü geçici olarak durdurma kararı aldı. Buna rağmen birçok ülke örgüte katılmak için başvuru sunmaya devam ediyor. Bu ülkeler arasında NATO üyesi Türkiye de var. 16. BRICS Liderler Zirvesi’nin düzenlendiği tarih itibariyle, BRICS’e katılmak için başvuru yapan ülke sayısı 30’u aştı.
BRICS Liderler Zirvesi bitiminde yayımlanan Kazan Bildirisi’nde Örgütün Küresel Güney’in BRICS iş birliğine yoğun ilgi göstermesinin olumlu karşıladığına işaret edilerek, BRICS’in ortak ülkelerini tanıdığı açıklandı.
Örgütün genişlemesi konusundaki düzenlemeler, Küresel Güney’in beklentilerine uygun olduğu gibi, başvuran ülkelerin BRICS çalışmalarına katılmalarına da yeni bir seçenek sundu. Bu düzenlemeler, BRICS’in yapısını güçlendirirken, örgütün kalıcı iş birliğine dinamizm katacak.
Rusya’nın Sputnik haber ajansının bildirdiğine göre, Rusya Devlet Başkanı Yardımcı Yuri Uşakov basına verdiği demeçte, BRICS’e üye ülkelerin ortaklık standartları konusunda görüş birliğine vardığına işaret ederek, BRICS’in önümüzdeki dönem genişlemesinin, bu standartlara uygun olup olmayacağını ölçmek suretiyle gerçekleştirileceğini ve özellikle üye ülkelerin 13 ülkeden oluşan BRICS’e ortak ülkeler listesini onayladığını kaydetti.
Singapur’da yayın yapan Lianhe Zaobao gazetesinin bildirdiğine göre, sosyal medya platformu X’de 24 Ekim’de yer alan bir haberlerde, sözkonusu listede yer alan ülkelerin Asya, Avrupa, Güney Amerika ve Afrika kıtalarından olduğu bildirildi.
Genişletilmiş BRICS iş birliğinin önemli bir parçası olan ekonomik ve finansal iş birliği, BRICS üyesi ülkelerin temsil ettiği Küresel Güney’in adil gelişme yönündeki kararlılığını gösterdi.
Son yıllarda ekonomik güvenliğin korunması, finansal istikrarın sağlanması, endüstriyel iş birliğinin pekiştirilmesi için BRICS üyeleri, kendi para birimleriyle ticaret yapma ve birbirlerinin para birimleri takası yönünde çaba harcadı. Güvenli, verimli ve kapsayıcı bir BRICS ödeme sisteminin oluşturulması için araştırma ve arayışlar ise sürüyor.
Türkiye ATA Stratejik Araştırma Merkezi Başkanı Volkan Özdemir, Sri Lanka’nın eski Maliye Bakanı Sarath Amunugama, Pakistan’ın önde gelen uluslararası ilişkiler uzmanı Fazal Rahman, Endonezya’nın ünlü ekonomisti Murpin Josua Sembiring gibi uzmanlar basına verdikleri demeçlerde, BRICS ödeme sisteminin ülkelerin SWIFT tekelinden kurtulmasına ve ekonomik egemenliğinin artırmasına çözüm sağlayacağını savundular.
16. BRICS Liderler Zirvesi bitiminde yayımlanan Kazan Bildirisi’nde, BRICS Johannesburg Bildirisi’nde kabul edilen finansal iş birliğini güçlendirme ve kendi para birimleriyle ticaret yapmayı teşvik eden içerikleri devam ettirme kararı tekrar vurgulandı ve üye ülkelerin maliye bakanları ile merkez bankası başkanları, kendi para birimiyle işbirliği yapma, ödeme araçları ve platformları kurma olasılığını araştırma ve bir sonraki BRICS dönem başkanlığının görev süresinde bu konuda bir rapor sunma konusunda yetkilendirildi. BRICS böylece küresel finansal yönetimin daha kapsayıcı ve adil olması için sürekli çaba harcamış oldu.
Bu yıl, genişletilmiş BRICS iş birliğinin başlangıç yılı olup, BRICS gelişmesinde kilometre taşı niteliğinde bir dönem.
Endonezya Cumhurbaşkanlığı Üniversitesi’nde görev yapan professör Harryanto Aryodiguno basına verdiği demeçte, BRICS iş birliğinin genişletilmesinin sadece üye ülke sayısındaki artışı yansıtmakla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda örgütün küresel etkisinin büyüdüğünü de gösterdiğini vurguladı.
(Foto: BRICS’in 10 üye ülkesinin yüzölçümü, dünya toplamının üçte birini bulurken, nüfusu da dünyanın yarısını, ticareti ise dünyanın toplamının beşte birini oluşturdu. Bu ülkelerin GDP’si, dünya toplamının yüzde 35.6’sını oluşturdu.)
Türkiye’den köşe yazarı Zülal Çelik, basına verdiği demeçte, yılbaşından bu yana, BRICS’in desteği altında Küresel Güney’in; Ukrayna krizi, Filistin-İsrail çatışması ve İran’ın nükleer sorunu gibi sıcak konularda bazı büyük devletlerin aldatıcı, kısıtlayıcı ve çifte standartlı uygulamalarına karşı, güçlü sesler ortaya koyduğuna işaret ederek, BRICS’in artık çok taraflılığı öncüleyen, gelişmekte olan ülkelerin çıkarlarını koruyan, yeri doldurulamaz önemli bir güç haline geldiğini savundu.
36 ülke ve 6 uluslararası örgütten heyet ile 22 ülkenin devlet başkanları, 16.BRICS Liderler Zirvesi’ne katılarak, çok taraflılığının artırılması, adil küresel gelişme ve güveliğinin korunması konularında derinlemesine görüş alışverişinde bulundular.
Zirve sonunda 134 bölümden oluşan Kazan Bildirisi kabul edildi. Kazan Bildirisi, üye ülkelerin daha adil bir dünyayı tesis etme yönündeki ortak perspektifini ortaya koydu, çok taraflılıkta ısrarcı olunması gerektiğini yineledi ve küresel yönetişim reformu çağrısında bulundu. Bu bildiri, Küresel Güney’in tutumunu temsil ettiği gibi, tüm dünya ülkelerine batılı ülkelerin görüşlerinden farklı bir vizyon sundu. İş birliği ve ortak ilerlemeye odaklanan bu bildiri, Küresel Güney’in dünya barışı ve refahının sağlanmasında kritik rol oynamasına rehberlik etti.
Peki, BRICS önümüzdeki günlerde nasıl gelişecek?
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Kazan’da ortaya 5 maddelik bir öneri sundu. Buna göre, üye ülkeler barışa, inovasyona, yeşile, adalete ve kültüre bağlı bir BRICS oluşturacak ve örgüt, ortak güvenliğin koruyucusu, nitelikli gelişmenin çaba harcayıcısı, sürdürülebilir gelişmenin uygulayıcısı, küresel yönetişim reformunun öncüsü, medeniyet, barış ve uyum içinde bir arada yaşamanın öncüsü olacak.
Kamboçya-Çin İlişkileri Geliştirme Derneği Başkanı Chea Munyrith yazdığı makalede, Xi’nin ortaya koyduğu önerilerin büyük bir anlam taşıdığına işaret ederek, bunun genişletilmiş BRICS iş birliğinde yeni bir sayfanın açılmasına rehberlik edeceğini, dünya barışının korunması, ortak gelişmenin hızlandırılması, medeniyet çeşitliliğinin yaygınlaştırılması ve küresel ekonomik yönetişimin güçlendirilmesine daha fazla dinamizm katacağını savundu.
