Fransız ana karasından yaklaşık 17 bin kilometre uzaklıktaki sömürgesi Yeni Kaledonya'da, Fransız hükümetinin yerli halkla yaptığı anlaşmalara aykırı bulunan bir anayasal reformu yürürlüğe koymak istemesiyle başlayan olaylar sürüyor.
Fransız güvenlik güçlerinin mayıs ayından bu yana yürüttüğü operasyonlarda 13 kişi hayatını kaybederken Ada'da 22.00-05.00 saatlerinde uygulanan sokağa çıkma yasağı, 14 Ekim'e kadar uzatıldı.
Ayrıca, benzinin taşınabilir kaplara konularak bir yerden bir yere nakli ve satışı yasaklandı. Silah taşıma ve sevki de yasak kapsamında olacak.
Başkent Noumea ve çevre şehirlerde kamusal alanda gösteri düzenleme yasağı da 14 Ekim'e kadar devam edecek. Spor etkinlikleri bu yasaktan muaf tutulacak.
Yeni Kaledonya'da 3 Kasım'a kadar kamusal alanda alkol satışı yasaklanırken kapalı mekanlardaki alkol satışına kısıtlamalar getirildi.
Paris yönetimi, Ada'da daha önce de sokağa çıkma yasağını defalarca uzatmıştı.
Öte yandan, Fransa Başbakanı Michel Barnier, bu hafta Meclis'teki konuşmasında, Ada'da seçmen sayısını artırmaya yönelik tartışmalı reformun Kongre'ye sunulmayacağını duyurmuştu. Bu açıklamanın, Ada'daki durum üzerinde nasıl bir etki yaratacağı merak ediliyor.
Yerli halk anayasal reforma karşı
Yeni Kaledonya'nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetinin anayasal reform girişimini, 1988'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı buluyor.
Anayasal değişiklik tasarısıyla hükümet, en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmayı planlıyor.
Yeni Kaledonya, 1998'de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmıştı. Anlaşmada, yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek amacıyla oy kullanma hakkı, 1998'den önce Ada'da ikamet edenler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı.
Ada'da 2018, 2020 ve 2021 yıllarında olmak üzere üç kez bağımsızlık referandumu yapıldı ve her defasında "hayır" oyu çıktı.
Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), Fransa'nın seçimlere müdahalesini protesto ederek 2021'deki referandumu boykot etmişti. FLNKS, referandumun Kovid-19 salgınının etkilerinin geçtiği bir tarihte yapılmasını talep etmişti.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransız Ulusal Meclisinden geçen ancak henüz Senato’da oylanmayan anayasal reformu askıya almıştı.
Fransa Başbakanı Michel Barnier, 1 Ekim'de Ulusal Meclis'te yaptığı konuşmada, Yeni Kaledonya'daki bölgesel seçimlerin ileri bir tarihe ertelendiğini duyurmuştu. Barnier, ayrıca seçmen sayısını artırmaya yönelik tartışmalı anayasal reformun Kongre'ye sunulmayacağını açıklamıştı.
Ada'daki Fransız seçmen sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre'de kabul edilmesi gerekiyordu.