Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin, dijital dirhem kullanarak ilk sınır ötesi ödemeyi 30 Ocak'ta tamamladı. Anlaşma, BAE'den Çin'e 50 milyon dirhem (13,6 milyon doları) transferi içeriyordu. İşlemin gerçekleştirilmesi için iki ülke tarafından ortaklaşa geliştirilen yeni bir dijital platform kullanıldı. Bu platformun kullanımı, Merkez Bankası Dijital Para Birimleri’nin (CBDC) dönüştürülmesinde yeni bir aşamanın başlangıcını işaret ediyor. Bu platformun temel amacı, sınır ötesi işlemlerde yüksek maliyetler, şeffaflık eksikliği, şeffaflık eksikliği nedeniyle ortaya çıkan verimsizlikleri, ABD dolarına aşırı bağımlılığı ve döviz işlemlerinin giderek siyasallaşmasını ortadan kaldırmak.
Dijital para birimlerini kullanan sınır ötesi ödemeler, CBDC'nin gelişiminde önemli bir kilometre taşını temsil ediyor. Daha fazla ülke dijital para birimlerini kullandıkça küresel finansal sistemler daha verimli ve kapsayıcı hale gelecektir. Dijital para birimlerinin kullanımına yönelik en ileri teknolojinin gelişmekte olan ülkelerde yaratılmış olması, Küresel Güney'deki ülkelerin mükemmel bir fırsata sahip olduğunu göstermekte.
Temel sorun doların siyasallaşması
Sınır ötesi ödemelerde ve uluslararası ödemelerde son zamanlarda daha da önem kazanan temel sorun nedir? Şu anda ABD doları dünyanın rezerv para birimidir ve diğer bölgelerle iş ya da ticaret yapmak isteyenlerin ABD dolarına ihtiyacı vardır. Dolar son zamanlarda ekonomik bir silah ya da siyasi araç olarak yaygın biçimde kullanılmamış olsaydı, bu süreç sorun teşkil etmeyecekti.
Ne yazık ki ABD, dünya rezerv para biriminin ihraççısı olarak hakim konumunu siyasi kazanç için giderek daha fazla kullanıyor. Bu pozisyon ABD’nin rakiplerinin küresel finansal sistemlerden dışlayarak cezalandırmayı da içeriyor. Üstelik ABD hükümeti eylemlerini beğenmediklerini döviz rezervlerine el koymakla tehdit ediyor. Sonuç olarak pek çok ülke ( özellikle de Küresel Güney'dekiler) bu tür risklerden kaçınmanın ve ekonomik ve finansal gerçeklerin siyasallaşmasını önlemenin yollarını arıyor. Birçoğu kendi aralarında ticaret yapma, ABD dolarından kaçınma ve kendi ulusal para birimlerini kullanma olasılığını araştırıyor. Dünyanın finans sistemini yönetmek için bir mali polise ihtiyaç olmadığına inanıyorlar.
Alternatif sistem nasıl kurulur?
Son zamanlarda ABD dolarının alternatif para birimleriyle değiştirilmesi olasılığı konusunda çok fazla tartışma yaşanıyor. Bu zorlu bir siyasi mesele çünkü her ülke kendi ulusal para biriminin birincil para birimi olmasını istiyor.
Gerçekçi olmak ve farklı para birimlerindeki acil sorunun sınırlı likidite olduğunu anlamak önemlidir. 2023 yılı sonuna kadar uluslararası işlemlerde en çok kullanılan alternatif para birimi olmasına rağmen, Renminbi'nin küresel rezervlerdeki payı yüzde 3'ün altında kaldı. Bir başka ifade ile baskın para birimleri olmaya devam edecek olan ABD doları (yüzde 60) ve euronun (yüzde 20) gerisinde. Ödemeler için alternatif para birimlerinin kullanılması kaçınılmaz olarak daha yüksek işlem maliyetlerine yol açacaktır; çünkü bunların hiçbiri tamamen dönüştürülebilir veya uluslararası statüye sahip değildir.
BRICS sepeti çözüm olabilir
Uzmanlar yeni bir evrensel uzlaşma aracının oluşturulmasını aktif olarak tartışıyor. Fikirlerden biri, BRICS ülkelerinin para birimlerinden oluşan bir sepet tarafından desteklenen dijital bir finansal varlık geliştirmektir. İlgili tüm ülkelerin ekonomik gücüyle desteklenen bu tür hesap birimi, alternatif sınır ötesi işlemlerin gerçekleştirilmesinde potansiyel olarak daha rekabetçi olabilir.
Bu olasılık, Güney Afrika Dışişleri Bakanı Naledi Pandor'un 31 Ocak'ta Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve BAE'nin BRICS bloğuna katılma kararlarını doğruladığını açıklamasının ardından daha da gerçekçi hale geldi. BRICS bu nedenle dünya ihracatının dörtte birini ve küresel petrol üretiminin yüzde 40'ından fazlasını oluşturan 10 etkili gelişmekte olan ülkeyi bir araya getiriyor ve bu ülkelerin satın alma gücü paritesinde dünya ekonomisindeki payları yüzde 35'e ulaştı.
Dijital dönüşüm başladı
30 Ocak'taki ilk BRICS Sherpa toplantısında, sınır ötesi işlemlerde ulusal para birimlerinin ve ödeme araçlarının kullanımının güçlendirilmesine yönelik doğrudan politika açıklamaları yapıldı. Bu, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergei Ryabkov, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Mehdi Safari, Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Zhaoxu ve tarafından açıkça ifade edildi.. BRICS üyesi ülkeler, finans ve bankacılık sektörlerinde ileri teknolojilerin dijital dönüşümünün desteklenmesini başlattı. Bu, örgüt üyelerine ve tüm dünyaya önemli ölçüde fayda sağlayacaktır.
Küresel Güney'deki ülkelerin Batı ile aynı teknolojik ilerlemeyi sağlayamayacağına dair yaygın bir inanç var. Ancak bu ülkeler, uluslararası düzen ve küresel yönetişimin yeni ilkeleri çerçevesinde hızlı modernizasyon ve yüksek kaliteli kalkınmayı takip ederek bu düşünceye meydan okumaya çalışıyor gibi görünüyor. Bu çabanın önemli bir adımı, ekonomik işbirliğini geliştirmek ve dünya çapında karşılıklı ticareti güçlendirmek için yenilikçi, son teknolojiye sahip bir dijital ödeme sistemi kurmak olacak.
Editörün notu: Yazar, Kırgızistan Eski Başbakanı ve Pekin Normal Üniversitesi Kuşak ve Yol Okulu'nda profesördür. Yazar bu makaleyi China Daily tarafından desteklenen bir düşünce kuruluşu olan China Watch'a yazmıştır. Makalenin ara başlıkları CGTN Türk tarafından tercih edilmiştir. Diğer Çin haberleri için tılayınız.
