Cumhurbaşkanı Xi, 8 yıl önce Sırbistan’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında iki ülkenin liderleri Çin-Sırbistan ilişkilerini kapsamlı stratejik ortaklık ilişkileri statüsüne yükseltme kararı almıştı. Xi’nin son Sırbistan ziyareti kapsamında ise iki lider, iki ülke arasındaki kapsamlı stratejik ortaklık ilişkilerinin derinleştirilip daha yüksek seviyeye taşınacağını ve yeni dönemde Çin-Sırbistan kader birliğinin oluşturulacağını ilân etti. İki lider buna ilişkin ortak bildiriye imza attı. Söz konusu ortak bildiri doğrultusunda iki ülkenin farklı alanlarında kapsamlı ve çok yönlü planlar çizildi. Sırbistan’ın Çin ile kader birliğini oluşturacağı ilk Avrupa ülkesi olması Çin-Sırbistan ilişkilerinin stratejik, özel ve yüksek seviyeli olduğunu gösteriyor.
Yeni dönemdeki Çin-Sırbistan kader birliğinin iyi anlaşılması için önce iki tarafın geçmişteki temaslarını gözden geçirmek gerekiyor. Çin’de 2008 yılında meydana gelen büyük Wenchuan depreminin hemen ardından Sırbistan en kısa sürede büyük miktarda yardım malzemesi yolladı. Pandemi döneminde Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, yardım için ülkesine giden Çinli sağlık uzmanlarını karşılarken Çin milli bayrağını öptü. HBIS Smederevo Çelik Fabrikası, “bir çelik fabrikası bir şehri mutlu etti” diye özetlenen mucizeyi yarattı. İki yıldır hizmet veren Macaristan-Sırbistan demir yolunun Sırbistan’daki Novi Sad-Subotica kısmı halkın seyahatin büyük kolaylık sağladı. Bunlar gibi birbirinden güzel hikâyeler Çin ve Sırbistan’ın gerçek dostlar ve iyi ortaklar olduğunu ve ikili dostluğun demir gibi sağlam olduğunu kanıtlıyor.Şu an, Çin tarzı modernleşme inşası hızlandırılırken Sırbistan da “Sırbistan 2027 Projesi” gibi kalkınma planlarını yürütüyor. İki ülkenin yeni dönemde Çin-Sırbistan kader birliğinin oluşturulacağını ilân etmesi tam zamanında oldu. Bu, iki tarafın “birlikte kalkınma ve birlikte büyüme”den oluşan ortak değer kavramını ve hedeflerini yansıttı.
Yeni dönemde Çin-Sırbistan kader birliğinin nasıl oluşturulacağıyla ilgili olarak Cumhurbaşkanı Xi, ikili ilişkilerin stratejik niteliğinin öne çıkarılması, ikili iş birliğinin pragmatik özelliğinde ısrar edilmesi ve ikili ilişkilerde yenilik yaratılarak, yeni iş birliği alanlarının keşfedilmesi olmak üzere üç maddelik öneride bulundu. Xi’nin söz konusu üç maddelik önerisi “Demir gibi sağlam” Çin-Sırbistan dostluğunun derinleşmesine yön verdi.
İki ülkenin gelecekteki temaslarının temeli karşılıklı saygı ve güvendir. Çin öteden beri Sırbistan’ın ulusal egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstererek Sırbistan’ın ekonomik ve toplumsal gelişimine büyük destek verirken, Sırbistan da hep Çin’in Taiwan gibi temel sorunlarındaki haklı tutumlarını destekliyor.
Somut iş birliği ise Çin-Sırbistan dostluğunun derinleşmesinin anahtarıdır. Xi’nin son Sırbistan ziyareti sırasında iki taraf dış ticaret, taşımacılık, enerji ve altyapı tesisleri inşası gibi geleneksel alanlardaki iş birliğinin dışında yapay zekâ gibi yenilikçi alanlarda da iş birliğinde bulunmak konusunda anlaştı. Uzmanlar gelecekte Çin-Sırbistan işbirliğinin ağırlığının teknolojik ilerleme ve yeşil enerjiye kayacağı görüşünde.
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, yeni dönemde Çin-Sırbistan kader birliği inşasına destek için ilk aşamada alınacak altı tedbiri açıkladı. Xi’nin açıkladığı altı tedbir şunlar: İki tarafın ortak çabalarıyla Çin-Sırbistan Serbest Ticaret Anlaşması 1 Temmuz’da resmen yürürlüğe girecek. Çin, Sırbistan’ın ev sahipliği yapacağı EXPO 2027 Fuarı’nı destekleyerek, fuara heyetler göndermenin yanı sıra, Çinli işletmelerin ilgili inşa projelerine katılmasını da teşvik edecek. Çin, Sırbistan’dan kaliteli tarım ürünlerinin ithalatını genişletecek. Çin, önümüz 3 yıl içinde Sırbistan’dan 50 genç bilim insanının Çin’de bilimsel araştırma değişimine katılmasına destek verecek. Çin, önümüzdeki 3 yıl içinde 300 Sırp genci eğitim görmek üzere Çin’e davet edecek. Çin, Sırbistan’ın Belgrad-Shanghai uçuş seferlerini başlatmasını olumlu karşılıyor ve iki ülkenin hava yolu şirketlerinin Belgrad-Guangzhou uçuşlarını başlatmasını teşvik ediyor.
Uluslararası ortamda yaşanan büyük değişikliklere karşı Çin-Sırbistan dostluğu “demir gibi sağlam” kaldı. Çin-Sırbistan dostluğunun derinleşmesi iki ülkenin kendi modernleşme süreçlerini hızlandırmaya yardımcı olurken uluslararası adaletin savunulmasına da destek olacak. Cumhurbaşkanı Vucic Sırbistan’ın geleceğinin Çin ile sıkıca bağlı olacağını söylemişti. Demir gibi sağlam olan Çin-Sırbistan dostluğunda yeni dönemde kesinlikle yeni canlılık ortaya çıkacak.
Chen Tingyao
