Yeni bir Çin kurma amacı
Çin içten içe kaynamakta, 4 Mayıs 1919’da Beijing’deki öğrencilerin Almanya’nın hükümranlığında bulunan Çin topraklarının Japonya’ya devredilmesini protesto etmek amacıyla başlattıkları siyasi hareket büyüyüp dalga dalga yayılmaktadır. Öğrenciler ülkenin özgürlüğü için mitingler düzenlemekte ve grevci işçilere destek vermekteyken, Sovyet devriminden etkilenen bir avuç Marksist-Leninist Çinli aydın bir parti oluşturma fikri etrafında bir araya gelmiş, örgütlenme çabası içindedir. Temel hareket noktaları, mücadeleyi harekete geçirecek ve yaygınlaştıracak ulusal çapta bir örgüte duyulan ihtiyaçtır. Eski dünyayı yıkmak ve yeni bir Çin kurmak başlıca amaçlarıdır. “Rusya devrimi nasıl başarılı oldu; Marksizmin rehberliğiyle. Bunu anladığında yeni bir dünya yaratabilirsin. Çin için değişim vakti yaklaştı” demektedirler.
137 dakika boyunca hızlı tempolu bir aksiyon çerçevesinde gelişen, o günlerin gizlilik koşullarındaki mücadeleyi anlatan “1921”, Shanghai’dan Viyana’ya, Paris’ten Moskova’ya açılan yelpazede dünyadaki durumu da aktararak, bu sürecin başlıca kahramanlarını politik ve insani yönleriyle tanıtıyor. Çamaşır ve bulaşık yıkayan, sonradan karısı olacak kız arkadaşı Yang Kaihui’yle vedalaşan 27 yaşındaki Mao Zedong’un Shanghai’daki bir caddedeki koşusu, filmin en estetik ve unutulamayacak sahnelerinden biri örneğin. Paris’teki matbaada heyecanla çalışan 17 yaşındaki gencecik Deng Xiaoping, ilk genel sekreter seçilen Chen Duxiu ve karısı, Çin Cumhuriyeti’nin kurucusu Sun Yat-sen, Li Dazhao, Komintern’den gönderilen iki görevli ve diğerleri de bu tür filmlerde zaman zaman rastlanan abartma-kahramanlaştırma hastalığından ırak biçimde beliriyorlar karşımızda. Komünistlerin nefes alışlarını bile izlemeye çalışan gizli polis görevlileri, Shanghai’daki Fransız imtiyaz bölgesinin subayları, komünist faaliyetlerin Asya’da yayılmasını önlemeye çalışan Japonların gönderdiği bir ajan da “1921”deki kötü adamlar olarak görev üstleniyorlar.
“Çin kendi yolunda yürümeli”
Gerilimli bir otomobille kaçma-kovalama sahnesi de barındıran ve seyircinin heyecanını hep diri tutan “1921”, bugün Shanghai’ın Xintiandi bölgesinde ÇKP Müzesi olarak kullanılan Bowen Kız Okulu’nda gizlice başlayan ilk kongrenin polis tarafından fark edilmesi üzerine Xiajing gölündeki bir teknede devam etmesi bölümünde de gerçeklere bağlı kalıyor.
Çin Komünist Partisi’ni kuran ve ilk kongreyi gerçekleştiren 13 kişinin Komintern’le ilişkileri de filmde özlü biçimde ele alınıyor ve “Uluslararası temsilcilerin fikirleri bizimkilerden farklı. Çin’in yürüyeceği yol, kendi arşınladığı yol olmalı. Bu bir yön meselesi, bir prensip meselesi” notu düşülerek Çin’e özgü devrim ve sosyalizmin tohumlarını gösteriyor.
“1921” anlattığı öykü tamamlandıktan sonra hemen bitmeyen filmlerden. Son jenerik akmaya başlamadan önce, ilk kongreye katılanların sonraki yaşamlarına da kısaca değinen, kısa süre içinde hayatını kaybedenleri anan, Çin devrimin izlediği yolu özetleyen film, propagandasını son derece estetik ve derinlikli biçimde gerçekleştiriyor.
Çin Film Eleştirmenleri Derneği Başkanı Rao Shuguang’ın dediği gibi, “ÇKP üyelerinin ülkeyi boyunduruktan kurtarmak ve varlığını sürdürmek için sarf ettikleri ilk çabaya geriye dönük bir bakış sunmak için gerilimi ve tarihi ustalıkla harmanlayan” bir çalışma “1921”. İnternet ortamında Türkçe altyazılı bir kopyasını bulmak mümkün. Çin Komünist Partisi’nin tarihinin nasıl başladığını merak ediyorsanız, izlemenizi öneririm.
Tunca Arslan
YAZARIN TÜM YAZILARI İÇİN TIKLAYIN