Çin, son yıllarda yapay zeka (AI) alanında hızlı ve etkileyici bir ilerleme kaydederek küresel liderlik konumuna yükseldi. 2014-2023 yılları arasında Çin, 38 bin 210 yapay zeka patenti ile bu alanda dünya genelinde en fazla patent başvurusu yapan ülke oldu ve ABD, Güney Kore, Japonya ve Hindistan gibi ülkeleri geride bıraktı. Bu süreçte, Tencent, Ping An Insurance ve Baidu gibi Çinli teknoloji devleri, en fazla patent başvurusu yapan şirketler arasında yer aldı.
BM'nin yayınladığı rapor
Çin'in bu hızlı ilerlemesi, devletin stratejik planları ve yatırımları sayesinde gerçekleşti. 2017'de duyurulan "Yeni Nesil Yapay Zeka Gelişim Planı" ile Çin, 2030 yılına kadar dünyanın önde gelen AI inovasyon merkezi olmayı hedefledi. Bu plan, AI teknolojisinin teorik ve pratik alanlarda önemli atılımlar yapmasını amaçlamakta. Çin hükümeti, AI araştırma merkezleri kurarak ve yıllık 950 milyon dolarlık stratejik AI projeleri fonu ayırarak bu alandaki gelişmeleri destekledi.
Teknolojik gelişmeler ve uygulamalar
Çin, yüz tanıma, ses tanıma, otonom araçlar ve robotik gibi teknolojilerde önemli gelişmeler kaydetti. 2024 Dünya Zeka Fuarı'nda sergilenen ve Çin Bilimler Akademisi Otomasyon Enstitüsü araştırma ekibi tarafından geliştirilen "Q Ailesi" insansı robotlar, bu gelişmelerin somut bir örneğidir. Çin, geniş veri havuzları ve yüksek düzeyde AI benimsemesi sayesinde, bu tür teknolojilerin geliştirilmesinde ve uygulanmasında lider konumda bulunmakta. Özellikle Beijing, AI girişimlerinin yoğun olduğu bir bölge olarak öne çıkarken, Shanghai ve Shenzhen gibi şehirler de AI teknolojilerini teşvik eden önemli merkezler haline geldi.
Küresel rekabet
Çin, ChatGPT sahibi OpenAI ve ABD teknoloji devleri Microsoft, Alphabet'in Google'ı ve Amazon ile büyük dil modelleri (LLM) geliştirmede rekabet etmek için büyük adımlar attı. Kasım 2022'de piyasaya sürülen ChatGPT, dünya çapında büyük bir etki yarattı ve Çinli teknoloji devleri Alibaba ve Baidu, kendi büyük dil modellerini piyasaya sürerek bu alanda rekabet etmeye başladı. Çin, 2023'te büyük dil modelleri ve AI teknolojilerinde önde gelen bir oyuncu olarak yerini sağlamlaştırmak amacıyla üç yıllık bir "eylem planı" başlattı.
Başkent Beijing, AI girişimleri ve yenilikleri açısından Çin'in en önemli merkezlerinden biri haline geldi. Şehir, yaklaşık 2 bin 200 AI girişiminin yüzde 28'ine ev sahipliği yaparak, AI inovasyonunda lider konumda. Benzer şekilde, Shanghai ve Shenzhen gibi diğer şehirler de AI teknolojilerini teşvik eden önemli merkezler haline geldi. Örneğin, Shanghai'da büyük model endüstriyel uygulama inovasyon merkezi, kısa sürede yaklaşık 60 işletmeyi çekti.
Çin, AI alanında önemli ilerlemeler kaydetmiş olsa da, temel algoritmalar, anahtar donanım ve yazılım konularında hala bazı zorluklarla karşı karşıya. Bu nedenle, Çinli bilim ve teknoloji topluluğu, gelecekte teknolojik gelişmeleri ve endüstriyel değişimi hızlandırmak için şirketlerle iş birliği yapmaya devam ediyor. Çin’in AI alanındaki geniş pazarı, temel teknolojiler ve yetenekler konusundaki zorluklarla birlikte, büyük bir potansiyel ve fırsat sunuyor.
Çin’in AI alanındaki liderliği, devlet destekli stratejik planlar, büyük veri havuzları ve yerel yeteneklerin geliştirilmesi ile mümkün oldu. Teknoloji devleri ve hükümetin iş birliği, Çin’in AI inovasyonunda dünya çapında öncü olmasını sağladı. Bu süreçte, Çin’in AI teknolojilerini geniş bir yelpazede uygulayarak ve uluslararası iş birlikleri ile destekleyerek küresel bir oyuncu olarak konumunu daha da güçlendirmesi bekleniyor.
Zülal Çelik