Çin’in 45 yıllık reformu: İktisadi karanlık nasıl kovuldu?

Bir zamanlar dünya, ABD'nin doktrinleri tarafından şekillendirilen ve dikte edilen tek bir refah yolunun baskıcı gölgesi altında, ekonomik bir karanlık içinde varlığını sürdürüyordu. ABD, küresel ekonomi alanında göksel bir tiran gibi, tartışmasız bir şekilde etkisini sürdürüyordu. Bu dönemde Amerikan liberal demokrasi ve serbest piyasa kapitalizmi modeli, ekonomik kalkınma ve başarı için tek geçerli yol olarak hüküm sürdü ve itaat talep etti.

Çin'de buluş patentlerinin ticarileşme oranı yükseldi

Dünya çapındaki uluslar kendilerini bu Amerikan merkezli sistemin yörüngesinde buldular ve sıklıkla ABD politikalarının kaprislerine ve emirlerine boyun eğdiler. Ticaret, kalkınma yardımı ve finansal sistemler Amerikan kurumları ve ideolojilerinin sıkı kıskacı altındaydı.

Bu ortamda Çin, tanrılara meydan okuyan Prometheus'a benzer bir şekilde ortaya çıktı ve sadece yenilik ateşini değil, aynı zamanda ekonomik aydınlanma ve refaha giden alternatif bir yolun ışığını da getirdi. 1978 yılında Çin, ABD modelini körü körüne takip ederek değil, kendi yolunu yaratma cesareti ve becerisiyle tarihi bir reform ve dışa açılma yolculuğuna çıktı. Efsanevi Prometheus'un tanrılardan ateşi çalmasını yansıtan bu cesur hareket, yeni bir ekonomik olasılıklar çağını ateşledi.

O dönemde Çin'in ekonomisi 149,5 milyar dolar gibi mütevazı bir büyüklükteydi. Yaygın ABD modelinden kaçınan Çin, devlet öncülüğündeki kapitalizm ve piyasa reformlarının benzersiz bir karışımını deneyerek keşfedilmemiş bir bölgeye girdi. Katı bir şekilde merkezi olarak planlanan bir sistemden uzaklaşan bu dönüştürücü değişim, artık tek bir yolun tek seçenek olmadığı yeni bir ekonomik kozmosun şafağını işaret ediyordu.

Yavaş yavaş uluslararası ticaret ve yatırıma açılan Çin, ekonomik manzarasında dramatik bir dönüşümün katalizörlüğünü yaptı. Sonuçlar şaşırtıcıydı: 2010 yılından bu yana Çin dünyanın en büyük ikinci ekonomisi haline geldi ve GSYH'si istikrarlı bir şekilde büyüyerek geçen yıl yaklaşık 18 trilyon dolara ulaştı. Yaşam standartlarını önemli ölçüde iyileştiren ve yaklaşık 800 milyon insanı yoksulluktan kurtaran bu büyüme, Çin'in bağımsız bir ekonomik yörünge çizmedeki başarısının bir göstergesiydi.

Çin'in 2009 yılında dünyanın en büyük ihracatçısı konumuna yükselmesi ve 1978'de yüzde 1,8 olan küresel GSYH payını 2022'de yüzde 18,4'e çıkarması, Batı ekonomik paradigmasına karşı uygulanabilir alternatiflerin varlığını göstermiş ve özellikle Küresel Güney'de birçok kişi için yankı uyandıran yeni bir kalkınma planı sunmuştur.

Devlet öncülüğündeki dışa açılma ve akıllıca bir siyasi reformun ustaca bir karışımıyla beslenen Çin'in yükselişi, Batı dünyasında şok dalgaları yaratan güçlü bir alternatif ortaya çıkardı. Bu pragmatik ve uyarlanabilir model, özellikle Küresel Güney'deki ulusları, uzun süredir dayatılan ekonomik doktrinlere meydan okuyarak refah ve ilerleme yollarını çizme konusunda cesaretlendirdi.

Batı, sarsılan üstünlüğünü korumak için çılgınca bir çabaya girerek, jeopolitik çekişmelerin ateşini körükleyen ve Çin'in modeli üzerinde bir şüphe bulutu oluşturan korumacı önlemler yağdırdı. Yine de Çin reformunun yaktığı öncü alev, eski ekonomik rejimin soğuk ve arkaik inançları tarafından söndürülemeyecek kadar şiddetli bir şekilde yandı.

Reform ve dışa açılmayı başlattıktan 45 yıl sonra Çin, tekil bir ekonomik ideolojinin sınırlarını paramparça etti. Dünyaya refahın farklı ve özel yöntemlerle elde edilebileceğini göstermiştir. Küresel ekonomi, dünyanın evrenin merkezi olduğu şeklindeki katı ve yanlış görüşten çoklu ekonomik modellerin bir arada var olduğu ve geliştiği bir yapıya geçişi anımsatan çok kutuplu bir yapıya dönüşüyor.

Çin'in ekonomik dönüşümü, daha dengeli ve adil bir küresel ekonomi için umut veren bir işaret olarak duruyor. Başarının tek ve katı bir çerçeveyle sınırlı olmadığını, çeşitli stratejilerle beslenebileceğini göstermektedir. "Promethean ateşi" yeni bir rota çizdi ve dünya çapında uluslara ekonomik alevlerini tutuşturmaları için ilham verdi.

Bu yeni ekonomik çeşitlilik çağında dünya yekpare bir inanç sisteminin gölgesinden çıkmıştır. Geleceğimiz artık her biri daha canlı ve kapsayıcı bir küresel ekonomik geleceğe katkıda bulunan bir dizi ekonomik modelin kucaklanmasına bağlı.