Chen Lianshan, “Çin Mitolojisi” (Çev: Hasan Bögün, Kaynak Yay., 2015) kitabında, efsaneler ve destanların tarih boyunca insanoğlunun manevi hazinesinin önemli bir parçası olduğunu belirttikten sonra şöyle der:
“Bunlar atalarımızın bilgeliğinin ve hayal gücünün ambarıdırlar. Efsaneler, ilahların ve kahramanların öykülerini, evrenin kökenini, Tanrının evreni idare edişini, ilahların bunun için kavga edişini, insan ile ilahlar arasındaki gizemli ilişkiyi, bunların yanında eski kahramanların olağanüstü yiğitlik ve cesaret masallarını anlatır.”
Chen’in özetlediği bu mitolojik ilişkiler bütünü, çağlar boyunca şiirden resme kadar pek çok sanat alanında ürün verdiği gibi günümüzde de popüler kültüre geniş bir oranda malzeme sağlamakta. Çin’de son haftalarda yoğun ilgi gören, toplam 160 milyon seyirci ve 12,4 milyar yuanla (yaklaşık 1,7 milyar dolar) gişe hasılatı elde ederek tüm zamanların rekorunu kıran “Ne Zha-2” animasyon filmi de bunun en açık örneklerinden biri niteliğinde. 2019 yılında gösterime giren ilk “Ne Zha” da Çinli sinemaseverlerden büyük ilgi görmüş, beyazperdedeki mitolojik öykü sinema salonlarında sanatsal bir sarsıntıya yol açmıştı.
Kadere boyun eğmemek
16. yüzyıla ait “Tanrıların Destanı” (Fengshen Yanyi) adlı klasik Çin romanında öyküsü ayrıntılı biçimde anlatılan, olağandışı bir doğumla annesinin karnında 3,5 yıl kaldıktan sonra dünyaya gelen Ne Zha, Taoist mitolojideki önemli kahramanlardan biri. Genellikle kötülüğe karşı savaşan genç ve ateşli bir kahraman olarak tasvir edilen bu öfkeli, asi, yetenekli ve sevimli çocuk sihirli güçlere sahiptir ve Taoist keşiş Taiyi Zhenren tarafından eğitilir. Annesi Yin ve babası Li Jing, bir talihsizliğin sonucu olarak Şeytan Topu olarak doğan, lanetlenmiş bir kadere sahip olan, bütün kasabanın korktuğu ve baş belası olarak algıladığı Ne Zha’yı zapt etmeye uğraşırlarken o trajik kaderini değiştirmek için mücadele eder ve şeytanla savaşan bir adalet savaşçısında dönüşür. Ne Zha, aslında kötü biri olmak zorunda olmadığını kanıtlayabilir mi? Kendi kaderini değiştirebilir mi? İki film de bu sorular etrafında aksiyon dolu ve duygusal bir hikâye sunarak, kader, irade, azim, dostluk, dışlanmışlık, özgürlük, fedakârlık, iyilik ve kötülük üzerine, Çin bilgeliğinden örnekler içerir.
Çin gençliğine rol-model
Futbol topunun atası sayılan, Çinlilerin ayaklarıyla harikalar sergilediği tüylü top “Jianzi” oyununun sık sık karşımıza çıktığı, Çin sinemasının 15-20 yıl öncesine kadar hiçbir iddia sahibi olmadığı animasyon kulvarında geldiği zirve noktayı gösteren “Ne Zha” filmleri, CGI animasyon teknolojisinin çok başarılı ve etkileyici bir karşılığı niteliğinde. Çin halk kültüründe özellikle çocukları ve gençleri koruyan tanrısal bir güç olarak kabul edilen Ne Zha’nın serüvenlerini aksiyon, komedi ve duygu yüklü bir biçimde aktaran iki film de günümüz Çin gençliğinin önüne yeni bir süper kahraman modeli koymakta. Şu diyalog filmlerdeki ana mesajın özeti niteliğinde:
-Şeytan Topu olarak doğdun, neden kaderini kabul etmiyorsun?
-Çünkü o benim patronum değil, ben kaderimin efendisiyim. Buna ben karar vereceğim ve bir şeytan olmayacağım.
Günümüzde halen Güney Çin’in bazı bölgelerinde ve Taiwan’da adına tapınaklar bulunan ve bayramlarda adaklar sunulan Ne Zha, kötülüğün yarattığı kaosa karşı gelen güçlü ve isyankâr bir karakter olarak rol-model oluşturmuş durumda. Ne Zha, Çin mitolojisindeki klasik bir karakter olmasına rağmen, modern çağda farklı yorumlarla yeniden ele alınıyor, özellikle animasyon, film, dizi ve oyunlarda popüler getiriliyor ve ruhu günümüz Çin’inde çok canlı biçimde yaşıyor. Başkaldırı, özgürlük ve kaderin üstesinden gelme temalarıyla genç kitlelere hitap eden, geleneksel Çin kültürünü modern dünyaya taşıyan, teknoloji ve popüler kültürle birleşerek yeni anlatılara ilham veren “Ne Zha”, Batı angajmanlarına karşı kendi kahramanlarını başarıyla öne çıkarmanın çok iyi bir örneği.
Tunca Arslan
