Toplam 20 milyar yuan (2.76 milyar ABD doları) yatırımla hayata geçirilecek olan proje, ilk aşamasına girdi. Çin’in kamu ihale ve tedarik bilgilerini toplayan zbytb.com platformuna göre, santralin çevresel etki değerlendirmesi için kamu ihalesi açıldı.
Çin’in nükleer enerjide devrim niteliğindeki hamlesi
Santral, Çin’in Jiangxi eyaletinde, Nanchang’daki Yaohu Bilim Adası’nda inşa edilecek. Çevresel rapor kapsamında hava, su, gürültü ve ekoloji üzerindeki etkiler değerlendirilecek; ayrıca risk analizleri, kirlilik kontrol önlemleri ve izleme planları oluşturulacak.
Xinghuo (Kıvılcım) adı, Mao Zedong’un ünlü “Tek bir kıvılcım, yangını başlatabilir” sözünden ilham alıyor. Proje, devlete ait Çin Nükleer Sanayi 23 İnşaat Şirketi ile Jiangxi merkezli Lianovation Superconductor şirketi tarafından ortaklaşa yürütülüyor. Jiangxi eyaleti, süper iletken malzemelerin üretiminde kritik bir metal olan bakırın önemli merkezlerinden biri olarak biliniyor.
Dünyanın en yüksek Q değerine ulaşması hedefleniyor
Xinghuo reaktörü, füzyon reaksiyonlarında enerji verimliliğini gösteren Q değerinde (enerji kazanç faktörü) 30’un üzerine çıkmayı hedefliyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse:
Fransa’da inşa edilen Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) projesi, Q değerini 10’un üzerine çıkarmayı planlıyor.
ABD Ulusal Ateşleme Tesisi (NIF) ise 2022’de 1.5 Q değerine ulaşarak füzyon çıktısını, yakıta iletilen lazer enerjisinden 1.5 kat fazla üretmeyi başardı.
Füzyon, Güneş’i besleyen enerji üretim sürecidir. Hafif atom çekirdeklerinin (örneğin hidrojen) birleşerek büyük miktarda enerji açığa çıkarması esasına dayanır. Fisyon ise ağır atom çekirdeklerinin (örneğin uranyum) parçalanarak enerji üretmesi süreci. Günümüzdeki nükleer santraller fisyon prensibiyle çalışırken, füzyon projeleri henüz net enerji kazancı sağlamayı başaramadı.
Xinghuo’nun küresel enerji yarışındaki önemi
Füzyon-fisyon hibrit santrali, füzyon reaksiyonlarından elde edilen yüksek enerjili nötronları kullanarak çevresindeki fisyon yakıtlarını tetikler. Bu sayede enerji üretimini artırırken, aynı zamanda uzun ömürlü nükleer atık miktarını azaltabilir. Xinghuo, bu hibrit teknolojiyi kullanarak gerçek anlamda enerji üretebilecek ilk büyük ölçekli proje olmayı hedefliyor.
Resmi bir inşaat takvimi açıklanmış olmasa da, çevresel etki değerlendirme sürecinin yıl sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. Jiangxi eyaletinin 2021’de yayınladığı bilim ve teknoloji kalkınma planında, Yaohu füzyon-fisyon projesinin on yıl bitmeden hayata geçirilmesi öngörülüyordu.
2023 yılında Lianovation Superconductor, 100 megavat ölçeğinde bir hibrit santrali 5-6 yıl içinde tamamlamayı hedeflediğini duyurdu. Eğer Xinghuo bu takvimde faaliyete geçerse, Çin’i bu alanda diğer ülkelerden yıllarca, hatta on yıllarca öne çıkarabilir.
Ayrıca, bu proje Çin’in 2030’ların ortalarında Anhui eyaletinin Hefei kentinde başlatmayı planladığı büyük ölçekli füzyon reaktörü olan Çin Füzyon Mühendislik Test Reaktörü’ne (CFETR) de zemin hazırlayabilir. Bu proje, Çin’in ITER’e alternatif olarak geliştirdiği saf füzyon reaktörüdür ve ülkenin nükleer enerji alanındaki küresel liderlik hedefinin bir parçası olarak görülüyor.
