Dünyanın önde gelen gelişen ekonomilerinin oluşturduğu BRICS ülkelerinin liderleri, Rusya Federasyonu'na bağlı Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da, birliğin genişlemesi, "ticarette dolarsızlaşma" ve bölgesel çatışmalar ana gündemleriyle bir araya geldi.
Çok sayıda ülkenin devlet ve hükümet başkanları düzeyinde katıldığı zirve, Rusya'nın 2024 için dönem başkanlığı yaptığı BRICS'in genişlemiş haliyle ilk defa düzenlendi.
Zirveye katılan liderler, dünya genelinde siyasi ve ekonomik krizlerin çözülmesi amacıyla ortak hareket edilmesi gerektiği çağrısı yaptı.
Xi Jinping:Genişletilmiş BRICS, Küresel Güney işbirliğinde yeni sayfa açacak
BRICS Liderler Zirvesi'nin genişletilmiş toplantısında konuşan Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, BRICS'in, topluluğa yeni katılan üyelerle genişlemesinin "tarihi bir dönüm noktası" olduğunu vurgulayarak, "Şuna inanıyorum ki; güçlenen çabalarımızla genişletilmiş BRICS, Küresel Güney işbirliği ve dayanışmasında yeni bir sayfa açacak." dedi.
Ukrayna ve Gazze
Xi, BRICS ülkelerinin bir "barış komitesi" kurması ve "ortak güvenliğin savunucusu" olması gerektiğine işaret ederek, "Biz, bölünmez bir güvenlik topluluğuyuz. Yalnızca ortak, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir güvenlik anlayışını benimseyerek evrensel güvenliğe giden yolu açabiliriz." değerlendirmesinde bulundu.
Xi, BRICS ülkelerinin bir "adalet komitesi" kurması, uluslararası eşitlik ve adalet için çaba göstermesi gerektiğine işaret ederek, "Gazze’de insani durum kötüye giderken Lübnan’da savaş ateşi yeniden yakılıyor. (Orta Doğu’da) taraflar arasındaki çatışmalar yükseliyor. Gazze’de acil ateşkesi desteklemeli ve Filistin sorununa kapsamlı, adil ve kalıcı çözüm için elimizden gelen tüm gayreti sarf etmeliyiz." diye konuştu.
Küresel yönetim reformu
Uluslararası güç dengesinin derin dönüşümlerden geçtiği bir dönemde küresel yönetim reformunun bunun gerisinde kaldığını dile getiren Xi, BRICS ülkelerinin, gerçek çok taraflılığı savunarak, genişletilmiş istişare, ortak katkı ve paylaşılan faydaya dayalı bir küresel yönetimi oluşturması gerektiğini vurguladı. Xi, BRICS ülkelerinin küresel yönetim reformunun eşitlik, adalet ve kapsayıcılık ilkeleri üzerine kurulmasını ve Küresel Güney ülkelerinin sesini ve temsilinin artmasını sağlaması gerektiğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: BRICS'in daha adil bir küresel düzenin inşasına eşsiz katkılar sunduğuna inanıyoruz
"Genişletilmiş BRICS+ Oturumu"nda olmaktan duyduğu memnuniyeti dile getiren Erdoğan, ekonomiden güvenliğe, küresel adaletsizliklerden iklim değişikliğine her alanda etkileri hissedilen ciddi meydan okumalarla karşı karşıya olunduğunu belirterek, zirve için belirlenen "adil küresel kalkınma ve güvenlik için çok taraflılığın güçlendirilmesi" temasını bu nedenle fevkalade isabetli bulduklarını söyledi.
Sosyoekonomik kırılganlıkların arttığı ve güç dengelerinin değiştiği bugünün şartlarında ikinci dünya savaşı sonrasının ürünü olan siyasi ve mali mekanizmaların kendilerinden bekleneni veremediğini vurgulayan Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Türkiye olarak böylesi bir ortamda 'daha adil bir dünya mümkündür' şiarıyla hareket ediyoruz. Çok taraflı platformlarda dostlarımızla bir araya gelmeye ve hepimizi ilgilendiren ortak sorunlara müşterek akılla çözüm bulmaya ehemmiyet veriyoruz. BRICS'in küresel ticaretin gelişimine, ekonomik büyümeye ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine hizmet ederek daha adil bir küresel düzenin inşasına eşsiz katkılar sunduğuna inanıyoruz.
Zirvedeki temasları kapsamında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile de görüşen Erdoğan, şunları kaydetti:
"Bu hususta bir mekanizma tesis edilmesi maksadıyla hazine ve maliye bakanlıklarımız, merkez bankalarımız temas halinde. Ticaret bakanlıklarımız arasında da bir kurumlar arası çalışma başlatıldı. Yaptırım kapsamında yer almayan, ticari açıdan risk arz etmeyen ürünlerden oluşan bir listeyi geçen hafta heyetinize ilettik. Liste üzerinde mutabık kalınmasının ardından ödemeler için nasıl bir platform geliştirileceğine odaklanılacak."
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin: BRICS’te kurulabilecek tahıl borsası ileride emtia borsasına dönüştürülebilecek
Küresel ticaretin ve dünya ekonomisinin önemli değişikliklerden geçtiğini vurgulayan Putin, “Öte yandan, ticari faaliyetlerin merkezi giderek gelişen pazarlara kayıyor. Çok kutuplu bir model oluşuyor ve bu da öncelikle küresel Güney ve Doğu ülkeleri ve tabii ki BRICS ülkeleri sayesinde yeni bir büyüme dalgası başlatıyor.” şeklinde konuştu.
BRICS ülkelerinin dünyanın tahıl üretiminde önemli bir paya sahip olduğunu anlatan Putin, “BRICS nezdinde bir tahıl borsasının kurulması, ham maddelerin adil ve öngörülebilir fiyatlanmasına destek olacaktır.” dedi.
Putin, söz konusu girişimin piyasaları “olumsuz dış etkenlerden” de koruyacağını ifade ederek, “Zamanla tahıl borsasını tam teşekküllü bir emtia borsasına dönüştürmeyi düşünebiliriz. Değerli metaller ve elmaslar için ayrı bir BRICS platformu oluşturmak da uygun olacaktır.” ifadesini kullandı.
BRICS nezdinde bir yatırım platformu kurmayı da teklif eden Putin, “Bu, ulusal ekonomilerimizi desteklemek ve Küresel Güney ve Doğu ülkelerine mali kaynak sağlamak için güçlü bir araç haline gelecektir.” dedi.
BM Genel Sekreteri Guterres: Gazze’de derhal ateşkes sağlanmalı
BRICS'in dünya nüfusunun neredeyse yarısını temsil ettiğini hatırlatan Guterres, BRICS'in çok taraflılık ve uluslararası sorunların çözülmesi konusuna olan "bağlılığını" övdü.
Guterres, hiçbir grup veya ülkenin izole bir şekilde hareket etmemesi gerektiğini dile getirerek "Küresel zorlukların üstesinden gelmek için küresel bir aile olarak çalışan bir uluslar topluluğu gerekir." dedi.
Bugünün uluslararası finans sisteminin birçok kırılgan ülkeye ihtiyaç duyduğu desteği sunmadığını belirten Guterres, "modası geçmiş, etkisiz ve adil olmayan" uluslararası mali yapıda reform yapılması gerektiğine işaret etti.
Guterres, "barış mekanizmasını" güçlendirmeleri ve güncellemeleri gerektiğini ifade ederek "Buna Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) günümüz dünyasını yansıtmasını sağlayacak reformlar da dahil." diye konuştu.
Gazze'de derhal ateşkes sağlanması, tüm esirlerin serbest bırakılması ve insani yardımların herhangi bir engelle karşılaşmadan etkin bir şekilde ulaştırılması gerektiğini vurgulayan Guterres, dünyada genel olarak barışa ihtiyaç duyulduğunu kaydetti.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan: "BM Güvenlik Konseyi Batılı ülkelerin nüfuzu nedeniyle etkinliğini yitirmiştir"
Pezeşkiyan, "BM Güvenlik Konseyi, Uluslararası Para Fonu, insan hakları örgütleri gibi uluslararası kurumlar Batılı ülkelerin nüfuzu ve politize olmaları nedeniyle etkinliğini yitirmiştir. Bu grup (BRICS), kuruluşundan bu yana, yüksek ve olumlu hedefleri çerçevesinde, bölgesel ve uluslararası sahnede ülkeler arasında başarılı bir işbirliği ve yakınlaşma modeli olmayı başarmıştır." dedi.
İsrail'in Gazze ve Lübnan saldırılarına değinen Pezeşkiyan, "Uluslararası hukuku göz ardı eden İsrail, birçok ülkenin egemenliği ve kırmızı çizgilerini ihlal etti. Yeni bir şiddet ve terör dalgası yaratarak yaygın suçlarının tarihine bir kara sayfa daha ekledi. Uluslararası barış ve güvenliğin lokomotifi olması beklenen BM Güvenlik Konseyi ve uluslararası kurumlar bu konuda gerekli etkinliği ortaya koymamıştır." ifadelerini kullandı.
Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko: BRICS, Batı’nın dominant tarihini sonlandırabilir
Ülkesinin BRICS’in aktif katılımcısı olmaya hazır olduğunu belirten Lukaşenko, örgüt içerisinde rol oynayabilecekleri önemli alanlardan birinin, güvenlik olduğuna dikkati çekti.
Lukaşenko, “Karşılıklı saygı, bölünmez güvenlik, çatışma ve mücadelesiz ülke kalkınmasının garantisi, yeni dünya düzenimizi inşa etmenin ilkeleridir.” ifadelerini kullandı.
Ayrıca Lukaşenko, küresel çoğunluğa sahip birçok ülke için ekonomik açıdan kendi kendine yeten devletler inşa etme görevinin acil olduğunun altını çizdi.
Lukaşenko, BRICS’in kısa süre içerisinde çekim merkezi haline geldiğini de vurgulayarak “BRICS, geleceğin topluluğudur. BRICS, potansiyeli itibarıyla uluslararası ilişkilerin medeni gelişimi konusunda sorumluluk taşıyamadığı ortaya çıkan kolektif Batı'nın dominant tarihinin sonunu yaklaştırabilir.” diye konuştu.