CGTN Türk Dış Haberler
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün Salı günü yaptığı açıklamaya göre, "Çin, Bangladeş'teki gelişmeleri yakından takip ediyor. Bangladeş’in dost bir komşusu ve kapsamlı stratejik iş birliği ortağı olarak Çin, ülkede sosyal istikrarın kısa sürede yeniden sağlanmasını içtenlikle umuyor."
Küresel gözlemciler, Güney Asya ülkesindeki karışıklığın geçici bir hükümet ve seçimlerle sona erdirilip erdirilemeyeceği, olayın bölgesel durumu nasıl etkileyeceği konularıyla ilgili gelişmeleri yakından takip ediyor.
Guardian'ın haberine göre Bangladeş'teki öğrenci protesto hareketinin koordinatörleri, ordunun geçici bir hükümet kurma planlarını açıklamasının ardından Salı günü ordu komutanı General Waker-Uz-Zaman ile görüşecekti.
76 yaşındaki Hasina istifa etti ve Pazartesi günü ülkeyi terk etti. Reuters'in iki Hintli hükümet yetkilisine dayandırdığı haberine göre Hasina, Delhi yakınlarındaki Hindon askeri havaalanına indi. Hindistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Ajit Doval, Hasina ile orada bir araya geldi.
Bangladeş'te öğrenciler Temmuz ayı başında, ülkenin 1971'deki bağımsızlık savaşı gazilerinin aileleri için, bazı devlet işlerini ayıran kota sistemine karşı gösterilere başladı. Yüksek Mahkeme 21 Temmuz'da iş kotası uygulamasını iptal etti. Ancak BBC'nin haberine göre, öğrenciler ve diğer vatandaşların bir araya gelerek protestolarda öldürülenler için adalet çağrısında bulunması ve Hasina'nın istifa etmesini talep etmesiyle devam etti.
Pazartesi günü Dakka'da polis ve diğer hükümet binaları saldırıya uğradı ve ateşe verildi. BBC, protestocuların Hasina'nın babası olan bağımsızlık lideri Şeyh Mucibur Rahman'ın heykelini yıkmaya çalıştığını söyledi.
Geçtiğimiz ay protestolar sırasında yaşanan şiddet olaylarında en az 150 kişi ölmüş ve binlerce kişi yaralanmıştı.
Şanghay Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü Güney Asya Araştırmaları Merkezi Direktörü Liu Zongyi Salı günü Global Times'a yaptığı açıklamada, protestoların salt siyasi nedenlerden ziyade güçlü ekonomik nedenlerle başladığını söyledi.
Liu, Bangladeş'in dünyanın en yoğun nüfuslu ülkelerinden biri olduğunu - 148.000 kilometrekareden fazla bir alanda yaklaşık 170 milyon - ve istihdama ihtiyaç duyan önemli sayıda genç nüfusa sahip olduğunu söyledi.
"Enflasyon ve ekonomik sorunlar huzursuzluğu artırmış olabilir. Ancak iş kotası politikası iptal edildikten sonra durum durulmadı ve siyasi bir harekete dönüştü" dedi.
Uzmanlar, ABD ve bazı Batılı ülkelerin Hasina'nın ABD'ye yönelik sert tutumunu uzun süredir eleştirdiği göz önünde bulundurulduğunda, Bangladeş'teki harekete Batı'nın müdahil olabileceğine dair spekülasyonlar olduğunu belirtiyor.
Tsinghua Üniversitesi Ulusal Strateji Enstitüsü Araştırma Bölümü Direktörü Qian Feng, Bangladeş'teki huzursuzluğun gelişmekte olan birçok ülkenin karşılaştığı zorlukların da altını çizdiğini söyledi.
Hasina'nın Pazartesi günü istifa etmesinin ardından askeri şef Zaman, televizyonda yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında ülkenin kontrolünü geçici olarak ele aldığını ve askerlerin artan huzursuzluğu durdurmaya çalıştığını duyurdu. Guardian'ın haberine göre Zaman ayrıca, Hasina'nın uzun süredir iktidarda olduğu Avami Birliği hariç, önde gelen siyasi partilerin liderleriyle ileriye dönük izlenecek yolu tartışmak üzere görüşmelerde bulundu.
Hasina'nın Hindistan'a gideceği bildirilirken, muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi'nin (BNP) yeni bir hükümet kurmak üzere iktidara gelmesi mümkün. Ancak Fudan Üniversitesi Güney Asya Araştırmaları Merkezi Müdür Yardımcısı Lin Minwang Salı günü Global Times'a yaptığı açıklamada, "İstihdam ve ekonomik kalkınmayla ilgili iç sorunlar göz önüne alındığında önümüzdeki yol epey zorlu “dedi.
Cumhurbaşkanı Şahabuddin Pazartesi günü, 2018 yılında bir yolsuzluk davasında hüküm giyen ancak bir yıl sonra sağlığı kötüleştiği için hastaneye kaldırılan BNP Genel Başkanı Begüm Halide Zia'nın serbest bırakılmasını emretti. Basında çıkan haberlere göre Zia kendisine yöneltilen suçlamaları reddetti.
Analistler Bangladeş'in istikrarının yapılacak siyasi müzakerelere bağlı olduğunu belirtiyor. Ordu ve muhalefet bir uzlaşmaya varırsa toplumsal düzen hızla yeniden sağlanabilir; aksi takdirde durum çalkantılı kalabilir.
Küresel tepki
Bangladeş'te bir aydır devam eden protestolar dünyanın dikkatini çekti. Pazartesi günü Beyaz Saray ve ABD Dışişleri Bakanlığı ayrı ayrı Bangladeş'teki tarafları şiddetten kaçınmaya ve en kısa sürede barışı yeniden sağlamaya çağırdı. Basında çıkan haberlere göre AB de "düzenli ve barışçıl" bir geçiş çağrısında bulundu.
PTI haber ajansının kaynaklara dayandırdığı habere göre Salı günü Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar tüm partilerin katıldığı bir toplantıda Hindistan'ın Hasina'ya yardım güvencesi verdiğini ve gelecekteki eylem planına karar vermesi için kendisine zaman tanıdığını söyledi.
Uzmanlar, Hasina'nın istifasının, Yeni Delhi'nin Hasina ve ailesiyle olan yakın bağları nedeniyle Hindistan'ın Bangladeş ile olan diplomasisini etkileyebileceğini söyledi. Ancak bazı analistler Hindistan'ın Bangladeş'te Hindistan karşıtı duyguları tırmandırmamak için itidalli davranabileceğini ve Hasina'ya hemen sığınma teklif etmeyebileceğini düşünüyor.
Hintli yayın kuruluşu Times Now'ın kaynaklara dayandırdığı haberine göre Hasina Londra'ya gidecek.
Bangladeş'teki durum nasıl gelişirse gelişsin, ülkenin sosyal ve ekonomik sorunlarının üstesinden gelme talebi var. Liu, bu nedenle iç işlerine karışma niyeti olmayan Çin ile iyi ilişkiler sürdürmenin Bangladeş için hayati önem taşıdığını söyledi.
