Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, TBMM Genel Kurulu'nda Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 2025 yılı bütçesine ilişkin sunum yaptı.

Son 22 yılda çiftçilere ve sektöre önemli destekler sağladıklarını, büyük yatırımlara imza attıklarını ifade eden Yumaklı, tarımsal hasılanın 2023'te 68,5 milyar dolara ulaştığını, Türkiye'nin Avrupa'da birinci, dünyada ise 9'uncu sırada yer aldığını dile getirdi.

Yumaklı, tarım ve orman sektörünün bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 4,6 büyüdüğünü bildirdi.

Geçen yıl 31 milyar dolar ihracat gerçekleştirildiğini aktaran İbrahim Yumaklı, bu yılki ihracatın 2023'ü geride bırakacağını belirtti.

Türkiye'de 206 çeşit ürünün üretildiğini belirten Yumaklı, dünyada sebze üretiminde 4'üncü, meyve üretiminde ise 6'ncı sırada yer alındığını kaydetti.

Bakan Yumaklı, "Bitkisel üretimimizi 2002 yılına göre yüzde 41 artışla 2023 yılında 138,6 milyon tona ulaştırdık ve Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdık." diye konuştu.

Tarımsal üretimin geleceğini korumak için tohumculuğa yönelik politikaları ön planda tuttuklarını vurgulayan Yumaklı, bitkisel üretimde kullanılan sertifikalı tohumların yüzde 97'sinin yurt içinde üretildiğini bildirdi. İbrahim Yumaklı, üretilen tohumların 117 ülkeye ihraç edildiğini aktardı.

Tohum Gen Bankalarında 121 bin 515 örneğin muhafaza edildiğini belirten Yumaklı, "Şunu memnuniyetle söyleyebilirim ki bugün dünyadaki bütün ülkelerle iletişimimiz kopsa bile hiçbir ülkeden hiçbir tohum almaksızın ihtiyaçlarımızı karşılayabilecek durumdayız." ifadesini kullandı.

"Şap hastalığını bitirmeye kararlıyız"

Bakan İbrahim Yumaklı, son 22 yılda hayvan varlığının; büyükbaşta yüzde 67,7, küçükbaşta yüzde 64,3, kanatlıda yüzde 48,9, arılı kovanda yüzde 119 artırıldığını ifade etti.

Islah ve geliştirme çalışmalarına devam ettiklerini anlatan Yumaklı, "Nitelikli damızlık ve besilik varlığımızı artırmak için TİGEM işletmelerimizde büyükbaş hayvan rezervi oluşturmaya başladık. Proje kapsamında üretilecek olan hayvanları önümüzdeki yıldan itibaren küçük aile işletmelerine uygun koşullarda vermeye başlayacağız." ifadesini kullandı.

Hayvan hastalıklarıyla ilgili yapılan çalışmaları da anlatan Yumaklı, şap hastalığını bitirmeye kararlı olduklarını vurguladı.

Yumaklı, brusella hastalığında 2025'te büyükbaş ve küçükbaşta 27 milyon doz aşı uygulanacağını belirtti.

Türkiye'nin, su ürünleri yetiştiriciliğinde Avrupa'da 2'nci, dünyada 16'ncı sırada yer aldığına işaret eden Yumaklı, bu yıl ihracatın 2 milyar dolar olmasının beklendiğini bildirdi.

Gıda denetimleri

Tarım sigortaları kapsamında 2023'te 8 milyar lira, bu yılın kasım ayı itibarıyla 12 milyar lira hasar tazminatı ödendiğini belirten Yumaklı, gelecek yıl tarım sigortaları kapsamının genişletileceğini ifade etti.

Bakan Yumaklı, şunları kaydetti:

"Vatandaşlarımızın sağlıklı ve güvenilir gıdaya ulaşması önemli. Gıda üretim, satış ve toplu tüketim yerleri olan 726 bin işletmeyi denetliyoruz. Yıl sonu itibarıyla yapılan denetim sayısı 1,4 milyona ulaşmış olacak. Uygunsuzluk tespitinde idari para cezası, ürün toplatma ve imha etme gibi çeşitli yaptırımlar uygulanıyor, suçun niteliğine göre Cumhuriyet savcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz."

Uygunsuzlukları firma isimleriyle bakanlığın internet sitesinden paylaştıklarını hatırlatan Yumaklı, işletme denetimlerinin takip edildiği "karekod uygulamasını" hayata geçirdiklerini, 2025'te bu uygulamayı zorunlu hale getireceklerini belirtti.

Yumaklı, biyolojik mücadele için 3 araştırma enstitüsünde faydalı böcek üretimine başlandığını, son 3 yılda pestisit kalıntı oranını yüzde 35 azalttıklarını belirtti.

Kahverengi kokarcayla mücadelenin de biyolojik, biyoteknik, mekanik ve kimyasal yöntemler kullanılarak sürdürüldüğünü bildiren Yumaklı, zararlının kışı geçirdiği ve ilaçlanması gereken, 400 bin yapının 260 bininin ilaçlandığını, gelecek yıl mart ayı sonuna kadar ilaçlamaların tamamlanacağını aktardı.

Bakan Yumaklı, personelin mesaisinin yarıdan fazlasını alan bürokratik iş ve işlemleri azaltmak için bazı projeleri devreye alacaklarını belirtti.

Üretim planlamasıyla ilgili tüm yasal düzenlemeleri tamamladıklarına işaret eden Yumaklı, hayvansal üretimde, su ürünlerinde ve bitkisel üretimde planlı üretim dönemine başladıklarını vurguladı.

Yumaklı, toplam ekilen alanların yüzde 77'sini oluşturan 13 stratejik ürün ve yem bitkisini üretim planlaması kapsamına aldıklarını kaydetti.

Hayvansal üretim planlaması kapsamında ise süt, besi ve kanatlı yetiştiriciliği için yeni üretim bölgeleri belirlediklerini dile getiren Yumaklı, su ürünlerinde 7 avcılık türü ile 4 yetiştiricilik türünü üretim planlaması kapsamına aldıklarını aktardı.

Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, çiftçi kayıt sistemindeki değişikliklerle kayıtlılık oranını yüzde 5,7 artırdıklarını bildirdi.

Yumaklı, şöyle devam etti:

"Üst üste iki yıl işlenmeyen arazilerin, kiralanmasına imkan veren yasal düzenlemeleri hayata geçirdik. Ekim ayı itibarıyla ilk tespitler yapıldı. 2025'te yapılacak nihai tespitlerin ardından kiralamalar başlayacak. Tarımsal örgütlerin kapasitelerini geliştirecek ve etkinliklerini artıracak derecelendirme uygulamasını başlattık. İki aşamalı olacak genel tarım sayımının ilk aşaması bu ay sonunda tamamlanmış olacak. 2026 yılı Haziran ayında ilk sonuçları TÜİK tarafından açıklanmış olacak."

Tarımsal destekleme modelini hayata geçirdiklerini dile getiren Yumaklı, tarımsal destekleri, sade ve etkin hale getirdiklerini vurguladı.

"Bitkisel üretimde yeni destek modelini belirledik"

Bakan Yumaklı, ilk defa tarımsal destekleri üretim döneminden önce ve 3 yıllık olarak açıkladıklarını anlatarak, bitkisel üretimde üreticilerin ne kadar destek alacağını önceden bileceğine işaret etti.

Yumaklı, mazot ve gübre maliyetlerindeki değişime göre her yıl destek tutarlarının güncelleneceğini bildirerek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Bitkisel üretimde yeni destek modelini; temel destek, planlama desteği ve üretimi geliştirme desteği olarak belirledik. Mazot maliyetinin ortalama yüzde 50'sini, gübre maliyetinin ise ortalama yüzde 25'ini üreticilerimize temel destek olarak vereceğiz. Planlama kapsamında belirlenmiş olan ürünleri üreten çiftçilerimize mazot maliyetinin tamamını, gübre maliyetinin de yarısını ödemiş olacağız. Yeraltı su kısıtı bulunan 52 ilçede üretim yapan, az su tüketen ürünleri üretenlere ilave su kısıtı desteği vereceğiz. Bununla beraber bu ilçelerde üretim yapan mazot ve gübrelerin maliyetinin tamamını almış olacaklar. Hayvancılıkta temel desteklerin yanı sıra aile işletmelerine, genç ve kadın yetiştiricilere, birinci derece tarımsal birlik ve kooperatif üyelerine ve gezginci arıcılara ilave destekler vereceğiz."

Yumaklı, hastalıktan ari işletmelerde doğan dişi buzağılara, temel desteğin 4 katı kadar fazla destek vereceklerini söyledi.

Su ürünlerinde "Küçük Ölçekli Balıkçılık Desteği"ni 2025'te yüzde 100 artıracaklarını dile getiren Yumaklı, "Balıkçı gemisi sahibi kadınlara ilk defa yüzde 35 ilave destek vereceğiz." şeklinde konuştu.

Kırsal kalkınma yatırımlarına hız kesmeden devam edeceklerini belirten Yumaklı, bu yıl tarımsal işletmelere 417 milyar lira sübvansiyonlu kredi sağladıklarını bildirdi. Yumaklı, kredilerde yüzde 100'e varan faiz indirimi gerçekleştiğini ifade etti.

Ülke genelinde 2028 sonunda 42 ilde 61 Organize Tarım Bölgesi'ni hayata geçireceklerini anlatan Yumaklı, Su Verimliliği Yönetim Sistemi'ni kurduklarını söyledi.

Bakan İbrahim Yumaklı, 25 havzada Taşkın Tehlike ve Risk Haritaları'nı hazırladıklarını belirtti.

"Modern sulama sistemi kullanım oranı yüzde 6'dan yüzde 35'e geldi"

Modern sulama sistemleriyle ilgili verileri de paylaşan Yumaklı, "Modern sulama sistemi kullanım oranı yüzde 6'dan yüzde 35'e geldi. 2028 sonunda bu oran yüzde 45 olacak. Keban Barajı'nda ilk yüzer GES'i kurduk, enerji üretimine başladık. Yenilerini kurmak için de çalışıyoruz." dedi.

Yumaklı, gelecek yıl 41 baraj, 6 HES, 11 gölet ve bent, 70 sulama tesisi, 15 içme suyu tesisi, 162 taşkın kontrol tesisi, 2 atık su tesisi olmak üzere 307 tesis ve 14 arazi toplulaştırma projesini tamamlayarak hizmete alacaklarını bildirdi.

Türkiye'nin, en çok ağaçlandırma yapan ülkeler sıralamasında Avrupa'da ilk, dünyada 4'üncü sırada olduğunu belirten Yumaklı, orman köylülerine destekler sunulduğunu aktardı.

"Zarar görmüş orman alanlarının tamamını ağaçlandırıyoruz"

Bakan Yumaklı, orman yangınlarıyla mücadeleye ilişkin, şunları kaydetti:

"Rezerv güçler dahil 27 uçak, 105 helikopter, 14 İHA, 5 binden fazla kara aracı, 184'ü akıllı olmak üzere 776 kule, 4 bin 796 yangın havuz ve göleti, 25 bin orman kahramanımız, 127 bin gönüllümüzle yangınlarla mücadele ediyoruz. Zarar görmüş orman alanlarının tamamını ağaçlandırıyoruz. 2024 yılında 24 ekoturizm rotası, 87 orman parkı oluşturduk. İlan ettiğimiz 2 milli park, 3 tabiat parkı, 1 tabiat anıtı ve 7 mahalli öneme haiz sulak alanla birlikte 671 korunak alana ulaştık."

4. Tarım Orman Şurası'nın gelecek yıl Nisan ayında düzenleneceğini belirten Yumaklı, sektörün, tüm paydaşlarla ele alınacağını sözlerine ekledi.