ABD Çin’e mecbur, Çin ABD için fırsat

1) Kuvvet kullanılmadığı müddetçe, İsrail’i durmaya ikna edecek dünyada tek kuvvet ABD’dir. 2) ABD’yi İsrail’i durdurmaya zorlayacak kuvvet ise Çin’in liderliğindeki Küresel Güney’dir. 3) Arap Birliği ile İslam İşbirliği Teşkilatı’nın 7 ülke dışişleri bakanlarından Gazze Temas Grubu kurması ve grubun Çin’den başlayarak BM Güvenlik Konseyi üyeleriyle görüşmesi, Küresel Güney’in önemli diplomatik atağıdır. 4) Çin, İsrail-Filistin sorunu için beş maddelik tutum belgesi ve dört maddelik çözüm planı açıklayarak, en önemli girişimi başlatmış durumda. 5) ABD için Ortadoğu’da karar zamanı. Çünkü İsrail’e “tam desteğini” sürdürerek varılacak nokta, Tel Aviv açısından sahada bir kazanım olsa bile, Washington açısında önemli bir yenilgiye dönüşme riski taşıyor. Savaş uzadıkça, ABD Körfez’i ve Arapları kaybedecek. ABD YÖNETİMİ İÇİNDE İKİ TUTUM 6) ABD, İsrail’e tutum karşısında yönetim düzleminde de bir ikilik yaşıyor. Hem ABD Kongresi’nde ama hem de ABD hükümeti içinde İsrail’e sınırsız desteği sürdürme taraftarları olduğu gibi, Körfez ve Arapları kaybetmemek için İsrail’i frenlemek gerektiğini düşünenler de var. ABD Başkanı Joe Biden ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in İsrail’e sınırsız destek veren çizgisinin yerini son günlerde İsrail’i uyaran hükümet üyeleri almaya başladı. Örneğin ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin sivillere yönelik tutumu nedeniyle İsrail’in “taktik bir zaferi stratejik bir yenilgiye dönüştürebileceği” uyarısını yaparken, ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris de “Filistinlilerin zorla tehcir edilmesine hiçbir koşulda izin vermeyeceklerini” belirtti. Austin-Harris ikilisinin İsrail’e uyarıları ise ABD Kongresinde rahatsızlığa yol açtı. Etkili isimlerden Senatör Lindsey Graham, Austin ve Harris’e tepki gösterdi, hatta “Savunma Bakanı’na güvenini kaybettiğini” söyledi. Asıl dikkat çeken gelişmelerinden biri ise “yeniden canlandırılmış bir Filistin yönetimi altında birleşmiş Batı Şeria ve Gazze’ye destek açıklayan” ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in, Ulusal Güvenlik Danışmanı Phil Gordon’ı bu hafta İsrail ve Barı Şeria’ya göndereceğini açıklamasıydı. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın ortalıkta pek görünmediği bir süreçte, Harris’in Ulusal Güvenlik Danışmanı Gordon sahaya iniyor… Bu hamlenin ABD iç siyaseti açısından iki boyutunun olduğunu söyleyebiliriz. Bir kere önümüzdeki yıl ABD için seçim yılı ve Biden’ın adaylığı gün geçtikçe zayıflıyor. Diğer yandan Phil Gordon, Obama döneminde de Dışişleri Bakan Yardımcısıydı. Tam burada bir anımsatma yapalım. Obama bir ay önce önemli bir çıkış yapmıştı: “İsrail-Filistin çatışmasında hiç kimsenin eli temiz değil. Hepimiz bir dereceye kadar suç ortağıyız.” ABD YOL AYRIMINDA 7) Asıl önemli konuya gelelim. ABD bir süredir “savaş çıkaran ama çıkarlarını dayatacağı barış masası kuramayan büyük güç” konumunda. Bu kuşkusuz hem hegemonyasının zayıflamasıyla hem de çok kutuplu bir dünyanın inşa olmasıyla ilgili… ABD bu nedenle bir yol ayrımında: Ya İsrail’e desteğini sürdürecek ve Körfez’i, Arapları ve Ortadoğu’yu kaybedecek, üstüne Ortadoğu’da er geç kurulacak masanın mimarlığını Çin’e kaptıracak ya da Ortadoğu’da barış için Çin’le işbirliği yapacak. Bu durum nedeniyle ABD hem Çin’e mecbur hem de Çin ABD için bir fırsat durumunda… ABD’nin Çin’le Ortadoğu’da bir işbirliğine gitmesi ise elbette kolay değil zira ABD içinde Çin’e karşı tutumu sertleştirmek isteyenlerle, ekonomik gerekçelerle Çin’le ilişkileri rayda tutmak isteyenler arasında zaten bir mücadele var. ABD’nin Çin’le San Francisco zirvesi düzenlemek istemesi, işte bu mücadeleyi bir dengeye oturtmak içindi. Öyle olduğu için de Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden arasındaki San Francisco zirvesi, tarafların aslında pozisyonlarını koruduğu ama “normalleşme yolunda iletişim kanallarının açık tutulmasında mutabakata vardığı” bir zirve oldu. Özetle ABD’nin ulusal strateji belgelerine “mücadele edilecek asıl rakip” diye kaydettiği Çin’le hem mücadele etmeye ama hem de gücünün yetmediği küresel sorunların çözümünde Çin’le işbirliği yapmaya ihtiyacı, hatta mecburiyeti var… Yani emperyalist ABD açısından tam bir ikilem özetle…